Uchwała Nr XXXIV/372/2014
Rady Gminy Stężyca
z dnia 17 czerwca 2014 r.
w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Stężyca na lata 2014 - 2017
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. t.j. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162 poz. 1568 z późn. zm.) uchwala się, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Stężyca na lata 2014–2017 zaopiniowany pozytywnie przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego.
|
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXIV/372/2014
Rady Gminy Stężyca
z dnia 17 czerwca 2014 r.
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY STĘŻYCA
NA LATA 2014-2017
MAJ 2014
Opracowanie mgr Teresa Romanowska - Kasperkiewicz
2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami
3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce
3.1. Obowiązek sporządzania programów opieki nad zabytkami
3.3. Sposoby opieki nad zabytkami w świetle przepisów ustawy o ochronie zabytków opieki nad zabytkami
3.4. Opieka nad zabytkami jako zadanie własne gminy.
4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego
4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
4.2. Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004 –2013” i „Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020” z 2005 roku
4.3. Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 –2020.
4.4. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu.
5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa narodowego
5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami
5.2. Charakterystyka i ocena zasobów oraz analiza stanu dziedzictwa krajobrazu kulturowego i dziedzictwa niematerialnego Gminy Stężyca.
5.3. Zabytki gminy Stężyca ujęte w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków.
5.4. Ewidencja zabytków gminy Stężyca - wykaz kart adresowych
5.5. Zabytki nieruchome gminy Stężyca wpisane do Rejestru Pomorskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (zabytki objęte formami prawnymi ochrony).
5.6. Zabytki ruchome gminy Stężyca wpisane do Rejestru Pomorskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
5.7. Zabytki i obszary wpisane do Rejestru Zabytków Archeologicznych- nieruchomych
6. Ocena dziedzictwa kulturowego gminy Stężyca. Analiza szans i zagrożeń.
7. Założenia programowe - priorytety i kierunki działań - zadania.
8. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami.
9. Źródła finansowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami.
10. Podsumowanie - sposoby realizacja zadań z zakresu ochrony zabytków w gminie Stężyca
Przedmiotem niniejszego opracowania, w jej szerokim znaczeniu jest dziedzictwo kulturowe pozostające w granicach administracyjnych gminy Stężyca. Celem opracowania jest określenie podstawowych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami gminy Stężyca. Program Opieki nad Zabytkami ma za zadanie inicjować, wspierać i koordynować prace z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniać a także promować ochronę dziedzictwa kulturowego tego terenu. Jest on także podstawą współpracy między samorządem gminy a właścicielami obiektów zabytkowych oraz Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Rozwijanie współpracy w kolejnych latach powinno przynieść społeczności gminy Stężyca wymierne korzyści w zachowaniu dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003, Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami) nakłada na gminy obowiązek sporządzenia programu opieki nad zabytkami. Przyjęto wytyczne zawarte w poradniku metodycznym opracowanym przez Krajowy Ośrodek i Badań i Dokumentacji Zabytków pt. Gminny program opieki nad zabytkami. Poradnik Metodyczny- Warszawa 2008 r.
Podstawą do wykonania programu opieki nad zabytkami w gminie Stężyca było sporządzenie przede wszystkim, kart ewidencji zabytków na podstawie Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków, kart cmentarzy, kart rejestrowych Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku oraz własnego rozeznania o wartości obiektów.
Program opieki nad zabytkami jest dokumentem wymagającym cyklicznej aktualizacji. Ponieważ niniejsze opracowanie powstało jako pierwsze, powinno być istotnym punktem odniesienia dla programów powstających na kolejne okresy czteroletnie, z koniecznymi zmianami, które będą uwzględniać nowe uwarunkowania prawne i administracyjne oraz zmieniające się warunki gospodarcze i społeczne. Program opieki nad zabytkami jest dokumentem uzupełniającym w systemie planowania.
2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI
Realizowanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów lokalnych. Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 1 pkt 9
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ( t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 594) „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy m.in. kultury (…), w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”
Zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza program opieki nad zabytkami swojej gminy na okres 4 lat. Podstawowym celem jego jest:
1) Włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju,
2) Uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej,
3) Zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania,
4) Wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego,
5) Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami,
6) Określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków,
7) Podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami.
3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE
3.1. Obowiązek sporządzania programów opieki nad zabytkami
Jak już wspomniano powyżej obowiązek sporządzania gminnych programów opieki nad zabytkami określa zapis art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami.).
1) Zarząd województwa, powiatu lub wójt(burmistrz, prezydent miasta) sporządza na okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami.
2) Wojewódzki, powiatowy i gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu i rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków.
3) Programy, o których mowa powyżej, ogłaszane są w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
4) Z realizacji programów zarząd województwa, powiatu i wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza, co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.
Istotną sprawą wydaje się przypomnienie w tym miejscu definicji związanych z ochroną zabytków. Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami szczegółowo określają definicje słownictwa dotyczące ochrony zabytków:
1) Zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową,
2) Zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, których mowa w pkt. 1
3) Zabytek ruchomy – rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt. 1
4) Zabytek archeologiczny – zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem
5) Instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami – instytucję kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami,
6) Prace konserwatorskie – działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań
7) Prace restauratorskie – działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie
8) Badania konserwatorskie – działania mające na celu rozpoznani historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich
9) Badania architektoniczne – działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń
10) Badania archeologiczne – działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego
11) Historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny – przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg
12) Historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarzeniami historycznymi
13) Krajobraz kulturowy – przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze
14) Otoczenie – teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków, w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
3.3. Sposoby opieki nad zabytkami w świetle przepisów ustawy o ochronie zabytków opieki nad zabytkami
Na podstawie art. 5, art. 6 ust.1 i art. 86 Konstytucji RP zabytki zostały objęte ochroną zadeklarowaną jako konstytucyjny obowiązek państwa i każdego obywatela. Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.).
Według zapisów art. 4 cytowanej ustawy ochrona zabytków polega w szczególności na podejmowaniu przez organy administracji publicznej, działań mających na celu:
1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie,
2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków,
3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków,
4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę,
5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków,
6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.
Zgodnie z art. 5 powyższej ustawy opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega w szczególności na zapewnieniu warunków:
1) naukowego badania i dokumentowania zabytku,
2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku
3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie,
4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości,
5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.
W myśl art. 6 ustawy ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania:
1) zabytki nieruchome będące, w szczególności:
- układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,
- dziełami architektury i budownictwa, dziełami budownictwa obronnego,
- obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi,
- parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,
- miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji,
2) zabytki ruchome będące, w szczególności:
- dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,
- kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje,
- numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami,
- wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,
- materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach ( t.j. Dz. U. z 2012 poz. 642 z późn. zm.),
- wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi,
- przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji,
Art.1. ustawy mówi również, iż ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. W ustawie znajdują się zapisy precyzujące formy ochrony zabytków.
Art.2. ustawy stanowi, iż formami ochrony zabytków są:
2) uznanie za pomnik historii,
3) utworzenie parku kulturowego,
4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.
Ponadto uregulowania dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami znajdują się m.in. w poniższych ustawach:
- ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. poz. 647 z późn. zm.),
- ustawie z dnia 7 lipca 1994 r.
- Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.),
- ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.),
- ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturowej (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 406).
3.4. Opieka nad zabytkami jako zadanie własne gminy:
Obowiązki gminy w analizowanym zakresie określają zarówno przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), jak również ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 594)
4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami są zbieżne z Gminnym Programem Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca. Cele te wymienione są w przedstawionych poniżej dokumentach:
Krajowy Program Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2013-2016
Krajowy Program Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2013-2016 jest dokumentem utworzonym na podstawie przepisów art. . 84 i 85 ust. 1 u.o.z. W Krajowym Programie dokonano diagnozy stanu ochrony zabytków w Polsce w trzech podstawowych płaszczyznach: organizacji i zadań organów ochrony zabytków w Polsce, stanu zachowania zabytków w Polsce, w tym roli i znaczenia rejestru zabytków oraz systemów informacji o zabytkach, komunikacji, porozumienia i współpracy w obszarze ochrony zabytków w Polsce. W oparciu o Diagnozę przeprowadzono analizę SWOT i w ścisłym powiązaniu z jej wynikami oraz w powiązaniu z celem 4 Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego (Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego) sformułowano cel główny Krajowego Programu: „wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków w rozwoju potencjału kulturowego i kreatywnego Polaków”.
Dla realizacji celu głównego opracowano trzy cele szczegółowe:
1) wspieranie rozwiązań systemowych na rzecz ochrony zabytków w Polsce,
2) wzmocnienie synergi i działania organów ochrony zabytków,
3) tworzenie warunków do aktywnego uczestnictwa w kulturze, edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego oraz jego promocji i reinterpretacji, które z kolei realizowane będą w ramach szczegółowych zadań.
Dla wszystkich wymienionych w Krajowym Programie celów i zadań opracowano szczegółowy harmonogram realizacji wraz z planem finansowym programu. Dokument jest uzupełniony o projekt systemu wdrażania, monitoringu i ewaluacji oraz analizę ryzyka.
Istotnym rozwiązaniem, porządkującym zagadnienia przedstawione w Krajowym Programie i uwzględnionym na każdym etapie prac nad dokumentem, są zagadnienia horyzontalne: tematy wiodące, których problematyka została poruszona w co najmniej dwóch obszarach diagnozy oraz w celach szczegółowych. Są to:
a) podniesienie sprawności i skuteczności działań organów ochrony zabytków, w tym jakości merytorycznej decyzji administracyjnych (szkolenia, standaryzacja działań, itp.);
b) porządkowanie rejestru zabytków oraz stworzenie wiarygodnej metodologicznie diagnozy stanu zachowania zabytków nieruchomych;
c) zwiększenie uspołecznienia ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; budowanie przez organy ochrony zabytków partnerskich relacji z obywatelami, jak i propagowanie postaw współodpowiedzialności społecznej za zachowanie zabytków (współpraca z mediami, wykorzystywanie mediów elektronicznych, konkursy, itp.);
d) wdrożenie procesów kształtowania postawy krajobrazowej wśród organów ochrony zabytków;
e) zwiększenie zaangażowania samorządów, ze szczególnym uwzględnieniem gmin, w ochronę i opiekę nad zabytkami oraz wzmocnienie zaangażowania społecznego na rzecz ochrony zabytków, w tym propagowanie parków kulturowych (ich stanowienie jest władczą kompetencją rad gmin) jako skutecznej formy ochrony zabytków.
Zagadnienia horyzontalne nie tworzą dodatkowego poziomu w hierarchicznej strukturze dokumentu, zgodnie z jego podziałem na cel główny, cele szczegółowe i kierunki działania. W sposób istotny jednak wskazują zagadnienia priorytetowe w obszarze ochrony zabytków, przyjęte do realizacji do 2016 r.
Dokumentem, który powstał dziesięć lat temu i wymaga aktualizacji, ale jak na razie jest znaczący dla kwestii ochrony zabytków to: Tezy do Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami z 2004r. opracowane przez zespół Rady Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury pod kierunkiem prof. dr hab. Bogumiły Rouby, konserwatora dzieł sztuki. W Tezach znajduje się szereg zapisów mających istotny wpływ na niniejszy dokument. Należą do nich zapisy określające cele Programu i zasady ochrony konserwatorskiej. We wstępie do Tez określono główne cele programu, którymi jest wzmocnienie ochrony i opieki nad tą istotną częścią dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w Polsce. Celem jest także stworzenie wykładni porządkującej sferę ochrony poprzez wskazanie siedmiu podstawowych zasad konserwatorskich:
1) zasady primum non nocere (po pierwsze nie szkodzić),
2) zasady maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartości (materialnych i niematerialnych),
3) zasady minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymywania się od działań niekoniecznych),
4) zasady, zgodnie, z którą usuwać należy to (i tylko to), co na oryginał działa niszcząco,
5) zasady czytelności i odróżnialności ingerencji,
6) zasady odwracalności metod i materiałów,
7) zasady wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie. Wymienione zasady dotyczą zarówno:
- profesjonalnych konserwatorów
- restauratorów dzieł sztuki, konserwatorów architektów,
- urbanistów, budowlanych, archeologów, badaczy, właścicieli i użytkowników, w tym duchownych
- codziennych konserwatorów zabytkowych świątyń.
W rozdziale 2 ww dokumentu „Uwarunkowania ochrony i opieki nad zabytkami”, zagadnienia zostały opisane w sposób określający po pierwsze cel, a następnie kierunki działania. Dotyczy to w szczególności stanu zabytków nieruchomych, ruchomych i archeologicznych, stanu zabytków techniki, pomników historii, obiektów z Listy Dziedzictwa Światowego UNESCO (dla tych tematów wspólnym jest utworzenie krajowej ewidencji w systemie cyfrowym oraz monitoring stanu i sposobów wykorzystania), stanu służb konserwatorskich, stanu opieki nad zabytkami i wreszcie stanu uregulowań prawnych.
Rozdział 3 „Działania o charakterze systemowym” mówi o powiązaniu ochrony zabytków z polityką ekologiczną, dotyczącą ochrony przyrody, architektoniczną i przestrzenną, celną i polityką bezpieczeństwa państwa oraz
o wypracowaniu strategii ochrony dziedzictwa i wprowadzeniu jej do polityk sektorowych.
W rozdziale 4 „System finansowania” omówione są aspekty stworzenia sprawnego systemu finansowania ochrony i opieki konserwatorskiej.
W rozdziale 5 „Dokumentowanie, monitorowanie i standaryzacja metod działania” omówione jest:
- dokumentowanie poprzez tworzenie systemu stale aktualizowanych, elektronicznych baz informacji o zasobach oraz stanie zabytków w Polsce i ich dokumentacji; wypracowanie spójnego systemu dokumentowania badań, stanu zachowania oraz określania i certyfikacji wartości zabytkowych, wspólnego dla wszystkich typów zabytków;
- monitorowanie poprzez gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania, postępach i wynikach prac konserwatorskich i restauratorskich, zagrożeniach, prawidłowości zarządzania i bezpieczeństwie użytkowania obiektów zabytkowych oraz o innych formach ochrony dziedzictwa oraz ujednolicenie metod działań profilaktycznych, konserwatorskich, restauratorskich i ochronnych.
Rozdział 6 „Kształcenie i edukacja”, porusza fundamentalne zagadnienie stałej pracy nad wzrostem świadomości, dotyczącym wartości dziedzictwa kulturowego i jego ochrony w życiu i prawidłowym funkcjonowaniu społeczeństwa.
W rozdziale 7 „Współpraca międzynarodowa” opisane są zagadnienia mające na celu wzmocnienie obecności Polski w światowym i europejskim środowisku działającym na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i promocja polskich osiągnięć w tej dziedzinie.
Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca jest zgodny z powyższymi strategicznymi celami polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
4.2. Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004 –2013” i „Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020” z 2005r.
Narodowy Program Kultury „Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego” wynika z Narodowego Planu Rozwoju (uchwalonego ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. –Dz. U. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm.). Służy on do wdrażania Narodowej Strategii Rozwoju Kultury w sferze dotyczącej opieki nad zabytkami. Jako uzupełnienie tych dokumentów, funkcjonuje również Sektorowy Program Operacyjny „Rozwój Kultury i Zachowanie Dziedzictwa Kulturowego” przyjęty przez rząd we wrześniu 2005 roku.
Celem strategicznym Narodowego Programu Kultury jest intensyfikacja ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego, w tym szczególnie kompleksowa poprawa stanu zabytków nieruchomych. W przypadku Gminy Stężyca powyższy cel może być realizowany dzięki następującym celom cząstkowym:
- poprawa warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w sferze dokumentacji i ochrony zabytków,
- kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele społeczne,
- zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych.
Za cel strategiczny Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Kultury i Zachowanie Dziedzictwa Kulturowego przyjęto tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności i znaczenia kultury, jako czynnika rozwoju społeczno - ekonomicznego. Cel ten będzie realizowany między innymi poprzez wdrażanie priorytetów w zakresie:
- ochrony i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym,
- budowy i rozbudowy infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym,
- renowacji i konserwacji zabytków architektury
W kontekście Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca istotne wydają się ostatnie z wymienionych działań. Celem realizacji działania jest zachowanie dla przyszłych pokoleń obiektów dziedzictwa kulturowego poprzez renowację, konserwację, a także zabezpieczenie przed zniszczeniem, kradzieżą.
W ramach działania do realizacji przewiduje się projekty infrastrukturalne o wartości powyżej 100 tys. euro. Wśród kwalifikujących się projektów są między innymi:
- konserwacja zabytków ruchomych, nie wchodzących w skład zasobów muzealnych, w tym wystroju i historycznego wyposażenia kościołów,
- zabezpieczenie przed skutkami klęsk żywiołowych, zniszczeniem, kradzieżą i nielegalnym wywozem zagranicę zabytków ruchomych i nieruchomych.
Beneficjentami Programu mogą być między innymi jednostki samorządu
terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, organizacje pozarządowe działające na zasadzie non - profit, kościoły i związki wyznaniowe. Bardzo ważnym dokumentem jest Raport z konsultacji społecznych Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 2013 - 2016. Zamieszczony na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (http://www.mkidn.gov.pl/media/docs/2013/KP.Raport_konsultacje_spoleczne.pdf) Projekt Krajowego programu stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego, zawartego wart. 84 i 85 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Obowiązek opracowania Krajowego Programu przez Generalnego Konserwatora Zabytków wynika natomiast z przepisu art. 90 ust. 2 pkt 1 tej ustawy.
4.3. Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 -2020
Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca, w wielu punktach jest zbieżny z głównymi zadaniami Programu Operacyjnego Uzupełnienia Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 –2020 pod nazwą „Dziedzictwo kulturowe”, a w szczególności z priorytetem dotyczącym rewaloryzacji zabytków nieruchomych i ruchomych. Jego celem jest w szczególności:
- poprawa stanu zachowania zabytków,
- zwiększenie narodowego zasobu dziedzictwa kulturowego (w tym także dziedzictwa archeologicznego),
- kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele inne niż kulturalne,
- zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki,
- poprawa warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w zakresie ochrony zabytków i ich dokumentacji,
- zabezpieczenie zabytków, muzealiów i archiwaliów przed skutkami klęsk żywiołowych, kradzieżami i nielegalnym wywozem za granicę.
Beneficjentami Programu mogą być m.in. samorządowe instytucje kultury i jednostki samorządu terytorialnego. Zadania Programu będą realizowane poprzez rewaloryzację zabytków nieruchomych i ruchomych, realizowany bez udziału środków europejskich, dotyczący bezpośrednio:
- ochrony i zachowania krajobrazu kulturowego wsi,
- rewitalizacji, rewaloryzacji, konserwacji, renowacji, modernizacji i adaptacji na cele inne niż kulturalne historycznych obiektów i zespołów zabytkowych wraz z ich otoczeniem, w tym zespołów fortyfikacyjnych oraz budowli obronnych, parków i ogrodów,
- rewaloryzacji i konserwacji zabytków budownictwa drewnianego,
- rewaloryzacji zabytkowych cmentarzy oraz renowacji, ochronie i zachowaniu miejsc pamięci i martyrologii,
- prowadzenia badań archeologicznych i zabezpieczenia zabytków archeologicznych,
- konserwacji zabytków ruchomych (nie wchodzących w skład zasobów muzealnych), w tym w szczególności wystroju i historycznego wyposażenia kościołów,
- dokumentowania zabytków (w tym badania naukowe i inwentaryzacja),
- zabezpieczenia przed skutkami klęsk żywiołowych, zniszczeniem, kradzieżą i nielegalnym wywozem zagranicę zabytków ruchomych i nieruchomych,
- ochrony zabytków na wypadek sytuacji kryzysowych i konfliktu zbrojnego.
4.4. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu.
Jednym z ostatnich programów strategicznych dla województwa pomorskiego jest nowo powstały w marcu 2014r. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020. Dla niniejszego programu opieki nad zabytkami, istotny jest dział poświęcony turystyce i kulturze.
Ważnym czynnikiem rozwoju dziedzictwa kulturowego, będącego świadectwem bogatych tradycji i tożsamości regionalnej jest dążenie do wzrostu atrakcyjności turystycznej województwa. Zasoby dziedzictwa kulturowego tworzą ogromne i ciągle jeszcze słabo wykorzystane możliwości rozwojowe regionu. Podjęte w tym zakresie przedsięwzięcia przyczynią się do wzrostu roli kultury i turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy województwa pomorskiego. Realizowane będą przedsięwzięcia, które mogą dotyczyć gminy Stężyca jak np.: modernizacja, rewaloryzacja, renowacja, konserwacja i adaptacja budynków i budowli i innych obiektów o znaczeniu historycznym a także zabezpieczenie obiektów dziedzictwa kulturowego na wypadek zagrożeń oraz poprawa dostępu do obiektów zabytkowych.
Istotnym też dla województwa pomorskiego a tym samym gminy Stężyca jest wspieranie i zachowanie walorów turystycznych poprzez realizowanie m.in. następujących przedsięwzięć m.in.: ochrona, rewaloryzacja i udostępnianie miejsc cennych przyrodniczo (np. szlaki turystyczne, ścieżki rowerowe, ścieżki dydaktyczne, punkty widokowe a także rewaloryzacja parków gminnych, podworskich oraz zabytkowych cmentarzy jak dóbr kultury). Dokument ten uwzględnia wyniki regionalnych konsultacji społecznych, postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Bardziej długofalowym dokumentem jest „Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020” gdzie w rozdziale „Unikatowa oferta turystyczna i kulturalna” proponuje się wykorzystywanie w sposób racjonalny i efektywny walorów naturalnych, kulturalnych oraz dziedzictwa kulturowego regionu poprzez wzmocnienie wizerunku danego terenu oraz większą rozpoznawalność i spójność kluczowych regionalnych marek turystycznych i kulturalnych.
W Programie Opieki Nad Zabytkami Województwa Pomorskiego na lata 2011-2014 przyjętym w dniu 28 lutego 2011 r. Uchwałą nr 91/V/11 Sejmiku Województwa Pomorskiego omówiono także strategię rozwoju woj. pomorskiego, która określa sposób realizacji głównych celów rozwoju, wśród nich zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń. Zawiera cele gospodarcze, społeczne, kulturowe i ekologiczne ujmowane z ponadpokoleniowego punktu widzenia. W ramach prac nad strategią opracowana została diagnoza stanu rozwoju społeczno-gospodarczego województwa, która wskazała m.in. na wagę znaczenia wartości regionalnych: kultury i tożsamości, w tym na fakt, m.in. że: poczucie tożsamości regionalnej jest w województwie pomorskim zróżnicowane, a kultura i tradycja zajmują szczególne i trwałe miejsce w wartościach kulturowych regionu. Województwo pomorskie wyróżnia oryginalna wielokulturowość, stanowiąca mieszankę dziedzictwa polskiego (w tym kaszubskiego, kociewskiego i kresowego),hanzeatyckiego, pruskiego, ale również ukraińskiego, jej materialnym odzwierciedleniem są liczne zabytki i obiekty kulturalne. Istotne jest także dziedzictwo historii najnowszej. Ponadto województwo pomorskie posiada unikatowe i różnorodne zasoby przyrodnicze i krajobrazowe o dużym potencjale generującym ruch turystyczny.
Na poziomie powiatu istotnym jest opracowanie Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu Kartuskiego 2006-2015, które powstało w 2006r. W interesującym nas temacie opieki nad zabytkami tego powiatu jest podkreślenie wartości krajobrazowych a tym samym turystycznych oraz unikatowej odrębności kulturowej tego regionu- Pojezierza Kaszubskiego. Podkreślono, że winna być kultywowana, bogata tradycja i kultura , jako niezwykle ważny czynnik wyróżniający powiat na tle jego otoczenia i jednocześnie przyciągający zainteresowanie zewnętrzne. Powiat kartuski posiada 71 obiektów wpisanych do Rejestru Pomorskiego Konserwatora Zabytków oraz 1475 obiektów w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków. Na terenie powiatu kartuskiego znajdują się obiekty o znaczeniu ponadregionalnym jak układ urbanistyczny Kartuz z XIX w., zespół dawnego klasztoru Kartuzów, tzw. Kartuzja Kaszubska z XIV w. w Kartuzach, zespół klasztorny Norbertanek z XIII\XIV w. w Żukowie, rezerwat archeologiczny kamiennych kręgów w Węsiorach. Większość obiektów na terenie powiatu o wartościach historycznych i kulturowych pochodzi z XIX w. i pierwszej połowy XXw. Oprócz założeń dworsko- parkowych, kościołów, budynków dworców czy dawnych zajazdów są to liczne murowane lub drewniane budynki mieszkalne wraz z gospodarczymi stanowiące dość jednorodne zagrody.
Dziedzictwo kulturowe to również wartości niematerialne jak język, muzyka, taniec, sztuka kulinarna czy też nazwy geograficzne. Wszystkie te elementy składają się na tradycję i kulturę regionu, w którym leży gmina Stężyca i powinny być ważnym elementem promocji.
5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZIEDZICTWA NARODOWEGO
5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami na poziomie gminy.
Jednym z podstawowych dokumentów obowiązujących do dziś jest Strategia Rozwoju Gminy Stężyca powstała w 1999r. Opracowanie opierało się na wynikach dwudniowego seminarium, które odbyło się w dniach 29-30 października 99r. w Stężycy. Program został sformułowany na podstawie szeregu opracowań analitycznych, planistycznych i decyzyjnych w Gminie Stężyca.
Celem opracowania jest sformułowanie założeń strategii rozwoju gminy Stężyca w perspektywie do roku 2015. Przedmiotem opracowania jest diagnoza potencjału Gminy Stężyca, jej perspektywy rozwojowe wynikające z przewidywanego kształtowania się sytuacji w otoczeniu, wizja i cele strategiczne rozwoju Gminy oraz propozycje głównych przedsięwzięć strategicznych – programów do realizacji. Wydaje się, że większość z tych programów została zrealizowana. Głównymi problemami gminy Stężyca, 15 lat temu, gdy powstawała strategia rozwoju były:
- Brak aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego
- Poprawa jakości lokalnych dróg,
- Nielegalne obiekty rekreacyjne,
- Brak koncepcji rozwoju turystyki i usług około turystycznych,
- Zachowanie walorów przyrodniczo – krajobrazowych gminy,
- Brak spójnego procesu rozwijania kultury,
- Brak metod pozyskiwania środków na cele rozwoju kultury,
- Pozyskanie większej puli pieniędzy z turystyki do budżetu gminy,
- Osiągnięcie korzyści z tytułu istnienia Parku Krajobrazowego,
- Osiągnięcie wystarczającego poziomu infrastruktury dla turystyki,
- Uzyskanie wsparcia finansowego dla proekologicznych rozwiązań w infrastrukturze,
- Doprowadzenie do odpowiedniego stosowania i egzekwowania prawa wodnego,
- Sprawa własności jezior – przejęcie przez gminy,
- Usytuowanie w gminie szkolnictwa na poziomie średnim i możliwości dokształcenia się osób dorosłych,
- Oczyszczenie ścieków zrzucanych obecnie do wód powierzchniowych.
Jako cele strategiczne określono przede wszystkim:
- Wykonanie aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego,
- Zwiększenie liczby ludności,
- Częściowe odnowienie lasów i zalesienie nieużytków rolnych,
- Zmniejszanie ilości gospodarstw rolnych z małych na większe obszarowo,
- Zmniejszenie bezrobocia w związku z rozwojem turystyki i działalności gospodarczej,
- Wzrost lokalnych finansów spowodowanych rozwojem turystyki i gospodarki na terenie gminy,
- Główne kierunki rozwoju przedsiębiorczości to turystyka i agroturystyka,
- Głównymi źródłami dochodów mieszkańców będzie turystyka, handel, usługi i rolnictwo,
- Polepszenie stanu sieci i nawierzchni lokalnych dróg,
- Rozwój pozostałej infrastruktury zgodnie z założeniami strategii gminy.
Po 15 latach realizacji tego programu wydaje się, że rozwój gminy Stężyca w dużej mierze polepszył się, choć opieka nad zabytkami nie jest jeszcze dostateczna. Wiele punktów programu zostało zrealizowanych. Zwiększenie inwestycji na ochronę zabytków przyniosłoby wymierne, dodatkowe korzyści dla wizerunku gminy. Oczekuje się na nowy program rozwoju strategicznego gminy, który by w znaczący sposób brał pod uwagę ochronę zabytków tego terenu jak i kultury tego regionu szczególnie tradycji ogólnie pojętych Kaszub wraz z jego językiem.
Jednym z podstawowych dokumentów jest Program rozwoju Lokalnego Gminy Stężyca z 2004r. Opracowanie w sposób szczegółowy omawia sytuację społeczno- gospodarczą gminy w tym interesujące nas walory turystyczne a co za tym idzie, istniejące zabytki na tym terenie. Omówione jest szereg miejscowości tej gminy o wysokich wartościach kulturowych, stan ich zachowania jak i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej a także krajobrazu kulturowego tak istotnego pod względem turystycznym dla gminy Stężyca.
Innym bardzo istotnym dokumentem jest Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stężyca pochodzący z 2005r. Ważnym dla tego programu jest omówienie uwarunkowań wynikających ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony oraz uwarunkowań wynikające ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego. Dla programu ochrony zabytków gminy istotnym są uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. W opracowaniu przedstawiono waloryzację miejscowości gminy Stężyca pod względem ich wartościach kulturowych jak i zagrożenia dla tych wartości. Jednym z wielu wytycznych studium jest m.in. zachowanie wartości historycznych gminy poprzez ochronę obiektów zabytkowych, ochronę wartości krajobrazowych oraz tradycji kulturowej. W studium określa się w szczególności:
- kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów
- obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przody, krajobrazu kulturowego
- obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
Obecnie , w trakcie wykonania jest nowe studium. Polityka przestrzenna gminy opiera się na miejscowych planach zagospodarowania poszczególnych miejscowości, o których była mowa w powyższych rozdziałach w oparciu o powyżej omówione Studium.
5.2. Charakterystyka i ocena zasobów oraz analiza stanu dziedzictwa krajobrazu kulturowego i dziedzictwa niematerialnego Gminy Stężyca.
Gmina Stężyca jest bardzo atrakcyjnie położonym terenem pod względem krajobrazowym (ukształtowanie terenu, bogactwo lasów i jezior). Jest ona położona w środkowej części województwa pomorskiego, w powiecie kartuskim centralnej części Pojezierza Kaszubskiego. Obejmuje najbardziej zróżnicowaną pod względem rzeźby, część obszaru Niżu Polskiego z pasmem wzgórz Szymbarskich i najwyższym szczytem: Wieżycą (329 m n.p.m.). Gmina Stężyca zajmuje południowo - zachodnią część Zespołu Jezior Raduńskich – jedne z najpiękniejszych krajobrazowo terenów rekreacyjnych Pojezierza Kaszubskiego. Zespół jezior raduńskich wchodzi w całości w obszar Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Gmina podzielona jest na 18 obrębów wiejskich: Stężyca, Borucino, Czaple, Gapowo, Stężycka Huta, Gołubie, Kamienica Szlachecka, Klukowa Huta, Łączyno, Łosienice, Niesiołowice, Nowa Wieś, Potuły, Pierszczewo, Sikorzyno, Szymbark, Zgorzałe i Żuromino. Ośrodkiem administracyjnym gminy jest Stężyca. Jest to gmina o charakterze rolniczym, z silnie rozwiniętą funkcją turystyczną oraz usługową. Na jej terenie występuje szereg zabytków archeologicznych, w tym cmentarzysko z epoki żelaza w Klukowej Hucie, cmentarzysko kurhanowe z epoki brązu w Niesiołowicach i grobów skrzynkowych w Borucinie oraz grodziska wczesnośredniowieczne w Kamienicy Szlacheckiej i Starych Czaplach. Blisko połowa terenu gminy objęta jest ochroną przyrody Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, a pozostała część leży w jego otulinie. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody – „Ostrzycki Las” oraz „Wieżyca”. Pojezierze Kaszubskie stanowią ciąg moren czołowych, poprzecinane głębokimi rynnami z licznymi jeziorami. Oprócz znalezisk archeologicznych zachowały się też elementy średniowiecznej struktury osadniczej jak grodziska, układy ruralistyczne osad i założeń folwarcznych oraz trakty komunikacyjne a także obiekty architektoniczne w postaci chat, domów, obiektów usługowych i sakralnych. Powstanie wsi na obszarze gminy datuje się od przełomu XII i XIII wieku w wyniku rozwoju własności kościelnej, klasztornej i prywatnej. Wśród typów rozplanowania rozróżnia się wsie ulicowe (Borucino, Nowe Czaple) oraz placowe (Potuły, Stare Czaple, Szymbark). W wieku XVII powstały liczne osady pokutnicze, wokół których tworzyły się wsie i przysiółki. Na przełomie XIX i XX wieku powstało szereg rozproszonych kolonii i tzw. „wybudowań”. Ważny wpływ na rozwój sieci osadniczej miał historyczny układ komunikacyjny a zwłaszcza drogi: Gdańsk – Kościerzyna i Gdańsk – Kartuzy – Bytów. W poł. XX wieku powstała linia kolejowa Gdynia – Bydgoszcz o charakterze trasy turystycznej, tzw. „trasa kaszubska”.
Zachowały się także liczne zagrody wiejskie (budynki mieszkalne i gospodarcze) tworzące zespoły, murowane z cegły jak i konstrukcji szkieletowej. Ważnymi obiektami sakralnymi na terenie gminy są kościoły w: Stężycy, Szymbarku i Wygodzie Łączyńskiej.
Gmina jest niezwykle atrakcyjna nie tylko pod względem krajobrazowym, ale także posiada takie atrakcje turystyczne jak wieża widokowa na szczycie najwyższego wzniesienia w Wieżycy, Ogród Botaniczny w Gołubiu, Muzeum najdłuższej deski oraz Muzeum Ciesielnictwa i Dom Sybiraka w Szymbarku, Dworek Wybickiego w Sikorzynie a także wyciągi narciarskie na zboczach wzniesienia w Wieżycy. W Gminnej Ewidencji Zabytków znalazły się wsie, które posiadają w swych zasobach ciekawe obiekty i których warto przedstawić zachowane wartości historyczne, kulturowe i krajobrazowe.
Wieś lokowana na prawie polskim, w połowie XV w. Należała do komturstwa gdańskiego, komornictwa mirachowskiego. Była własnością rycerską do XVI w. kiedy to przeszła na własność szlachecką. Od 1648 r. właścicielami byli Borucki i Warzewski. Przed 1735 r. utrzymany był podział na dwie części szlacheckie, po 1816 r. w katastrze kontrybucyjnym wymieniona jako osada złożona z trzech części szlacheckich. Do około 1880 r. należała do Hojnego z Pępowa, potem stanowiła własność parafii ewangelickiej w Mirachowie, a następnie do parafii katolickiej w Stężycy.
Wieś o dużym potencjale krajobrazowym zachowała historyczny charakter wsi ulicowej o zabudowie obustronnej z wyjątkiem brzegu jeziora gdzie usytuowana jest zabudowa jednostronna. Wieś o dużych wartościach krajobrazowych. Obiektów zabytkowych we wsi pozostało niewiele. Jednym z nich jest kapliczka ceglana z 1925-26r. Zagrożeniem dla układu przestrzennego jest współczesna zabudowa, która zastępuję zabudowę historyczną.
Wieś usytuowana jest między Jeziorem Bukrzno Duże a Jeziorem Ostrzyckim i przynależy administracyjnie do wsi Czaple. Jest znanym miejscem rekreacyjnym pozbawionym historycznej zabudowy. Na pd od wsi, na terenie lasu, w pobliżu drogi leśnej zachował się jedynie, mocno zaniedbany , niewielki cmentarz ewangelicki.
W 1365 r. wieś wymieniana jest jako dobra rycerskie. W 1380 r. została zakupiona przez Johanna z Rusocina i podarowana klasztorowi w Kartuzach, który był jej właścicielem jeszcze w XVI w. Wieś była dzierżawiona. W 1734 r. została splądrowana przez oddziały kozackie. W 1823 r. nastąpiło upaństwowienie dóbr klasztornych a ziemię przekazano na własność chłopom.
Niewielka wieś niegdyś o układzie owalnicy wokół niewielkiego jeziora Buk zachowała częściowo prostopadły do brzegu jeziorka, układ działek wraz z drogą od str. pn i wsch. Na mapie Pomorza Gdańskiego z 1877r. widoczny dawny układ owalnicowy. Obecnie wieś rozbudowana wzdłuż drogi prowadzącej do większej wsi - Gołubia ze współczesną zabudową i zachowaną ceglaną kapliczką z pocz. XX w. Brzeg jeziora Buk obsadzony drzewami. Walory krajobrazowe wsi i jej najbliższego otoczenia oraz układ przestrzenny zostały zachowane i są czytelne. Jednak zagrożeniem dla środowiska kulturowego jest dekapitalizacja zabudowy noszącej cechy historyczne oraz nowo wznoszone budynki o przytłaczającej skali i cechach. Ma to niekorzystny wpływ na układ przestrzenny wsi.
Wieś usytuowana jest pomiędzy Jeziorami Patulskim i Dąbrowskim. W 1258 r. nadana przez Sambora II klasztorowi cystersów z Pelplina, w 1284 r. cały obszar wydzierżawiony został księżniczce Gertrudzie, od której zakupili go Krzyżacy. W 1432 r. wieś sprzedana została klasztorowi w Kartuzach, do tego czasu na prawie polskim. Na początku XVII w. wydzierżawiono ją rodzinie Kracht, później sprzedano część Feliksowi Konarskiemu. W 1614 r. klasztor znów przejął zarząd nad wsią. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Szymbarku, od 1894 r. do kościoła w Stężycy. Katolicy należeli do parafii w Stężycy. Gołubie jest wsią ulicową o obustronnej zabudowie z młynem zlokalizowanym w środkowej części osady przy cieku wodnym. Przebieg głównej drogi, dzisiejsza ulica Sambora, został dostosowany do ukształtowania terenu i jest czytelny do dziś. Zachowała się część dawnej zabudowy, choć w zmienionej formie. Na uwagę zasługuje tu zagroda przy ul. Sambora II/3 gdzie jeden z budynków gospodarczych, chyba już jeden z ostatnich, posiada dach kryty słomą.
Ponadto zachował się zespół dworca kolejowego z budynkiem dworca oraz budynkami mieszkalnymi. Dworzec ten powstał w 1901r. w ramach budowy linii kolejowej między Kościerzyną a Kartuzami. Jest on jednym z niewielu dworców na tym terenie zachowanych w swym historycznym wyglądzie.
Nowa zabudowa wsi rozwinęła się po wojnie głównie po stronie dworca kolejowego co wpłynęło na zachowanie dawnego układu przestrzennego, niemniej następuje powolny zanik tradycyjnych form zabudowy, będących wynikiem licznych przebudów obiektów historycznych. Należy tez wspomnieć o Ogrodzie Botanicznym w Gołubiu, który jest dużą atrakcją turystyczną. Został on założony w 1971r na powierzchni ponad 2 ha, gdzie zgromadzono ponad 4 tys. takonów roślin naczyniowych pochodzących z różnych obszarów Ziemi. Zbiory roślinne podzielone są na 5 działów: ekologiczny, roślin leczniczych, roślin ozdobnych, arboretum i zadrzewienia. Ogród prowadzi działalność naukową, dydaktyczną i społeczną. Ma szeroką rzeszę zwiedzających i przyczynia się do popularyzacji wiedzy botanicznej m.in. gminy Stężyca.
Pierwsze wzmianki w źródłach o Kamienicy Szlacheckiej pojawiły się w XV wieku. Od 1906 należy do parafii we wsi Wygoda. Nazwa pochodzi od kaszubskiego słowa "kamińca" oznaczającego kamieniste miejsce. Zabudowa wsi została zmodernizowana- zachował się jedynie ceglany budynek mieszkalny z erklem a także kapliczka z pocz. XXw. jak i cmentarz poepidemiczny na pd –zach od wsi, oznaczony dziś metalowym krzyżem.
Wieś położona na obrzeżach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego na skrzyżowaniu dróg. Wieś parafialna notowana w źródłach od r. 1688 (z ksiąg ławniczych Kościerzyny), potem w 1749r. przeor kartuzów J. Schwengel odnotował Hutta Klukowa villa de nova radice czyli “wieś założona na nowym korzeniu” W XVII w. osada stanowiła własność szlachecką. W 1773r. kataster fryderycjański wymienia dzierżawcę, najemników oraz właścicieli dóbr Stanisława Wiecki i wdowę Wysocką. Pierwszy człon nazwy wsi pochodzi prawdopodobnie od nazwiska, drugi wskazuje, że wytwarzano tu węgiel drzewny, popiół oraz smołę. Na terenie gminy Stężyca istnieje wiele wsi mających w swej nazwie “huta” co świadczy o rozpowszechnieniu tego typu wsi. We wsi znajduje się dwór z końca XVIII w. który zachował swoją pierwotną bryłę.
Lokacja wsi na prawie polskim nastąpiła w połowie XV w. Należała ona do komturstwa gdańskiego, komornictwa mirachowskiego i była wtedy własnością rycerską. Od 2 poł. XVI w. stanowiła własność szlachecką. Do 1880 r. wieś należała do parafii ewangelickiej w Mirachowie a po 1890r. do parafii w Stężycy oraz do parafii katolickiej w Chmielnie, a następnie w Wygodzie. Łączyno jest wsią ulicową z zabudową obustronną i wydzielonym zespołem folwarku po drugiej stronie doliny. Droga wiejska prowadzi do jeziora gdzie zapewne znajdowała się przeprawa. W zabudowie zachowało się kilka budynków historycznych z nietynkowanej cegły, krytych dachami dwuspadowymi oraz pozostała kamienna nawierzchnia dróg wiejskich a także kamienne obudowy granic siedlisk.
Walory krajobrazowe i układ przestrzenny wsi został zachowany bez większych zmian jednak pojedyncze obiekty ulegają powolnej, niekorzystnej przemianie. Pozytywnym przykładem jest wykorzystanie jednego z budynków na cele letniskowe, jednak nowa zabudowa w starszej części nie nawiązują do tradycyjnego budownictwa z tego regionu. Wieś położona jest na uboczu w pobliżu jezior Łączyńskiego i Raduńskiego Dolnego. Przez wieś prowadzi Szlak Wzgórz Szymbarskich. We wsi zachował się ceglany budynek dawnej szkoły i urokliwa kapliczka z 2 poł. XIX w.
Nowa Sikorska Huta, wymieniona po raz pierwszy przez opata kartuzów J. Schwengla. Księgi ławnicze Kościerzyny notują Sikorską Hutę od 1687. Nazwa sugeruje, że produkowano tu węgiel drzewny oraz smołę. Źródła historyczne wprost o tym nie mówią, jest to jednak wniosek analogiczny do innych licznych Hut na Pomorzu i na Kaszubach. Jest to niewielka osada składająca się z kilku nieciekawych architektonicznie rozrzuconych domostw, usytuowana na uboczu, w pobliżu Gołubia. Na uwagę zasługuje tu, bardzo zaniedbany cmentarz poewangielicki usytuowany w lesie przy leśnym trakcie, na dość znacznym obszarze.
Położona w pobliżu Klukowej Huty. Po raz pierwszy nazwa pojawia się w 1710 r. w wizytacji bpa Szaniawskiego. W 1773r wymienieni są z nazwiska sołtysi, gburowie i najemcy. Nazwa „Nowa Wieś” pojawia się jako przeciwieństwo starej Stężycy czy też Klukowej Huty. Układ ruralistyczny wsi jest dość czytelny. Jest to niewielka wieś placowa typu owalnicowego z zachowanym układem dróg i rozmieszczeniem siedlisk o regularnej zabudowie. Niestety obiekty ulegają degradacji jak np. jeden z najstarszych domów konstrukcji szkieletowej na terenie gminy. Chlubnym przykładem jest inny dom także konstrukcji szkieletowej, który został odbudowany w swej pierwotnej formie.
W XIII w. osada ta należała do ziemi Pirsna. W 1284 r. została darowana przez Mestwina swojej ciotce Gertrudzie. W 1311 r. przyłączono Pierszczewo do wójtostwa tczewskiego. Pomiędzy 1347 a 1350 r. mistrz Henryk Dusemer wystawił dla osady przywilej z prawem magdeburskim. W 2 poł. XVI w. stanowiła własność szlachecką (trzech Pierszczewskich). Wieś należała do parafii ewangelickiej w Szmbarku i katolickiej w Stężycy.
Wieś o charakterze ulicowym z częściowo zachowanymi siedliskami i układem drożnym oraz brukowanymi nawierzchniami wraz z kamiennymi obmurowaniami skarp i granic siedlisk. Jedynym obiektem użyteczności publicznej jest budynek szkoły wzniesiony według typowego projektu z pocz. XX w. Zachowała się także ceglana kapliczka z pocz. XXw. pozostałe obiekty zostały znacznie przebudowane tracąc swoje historyczne wartości. Wieś zachowała walory krajobrazowe - położona jest nad Jeziorem Patulskim.
W XIII w osada ta należała do ziemi Pirsna. W 1284 r. została darowana przez Mestwina swojej ciotce Gertrudzie. W 1311 r. przyłączono Pierszczewo do wójtostwa tczewskiego. W XIV w. była własnością szlachty kaszubskiej na prawie polskim, od 2 połowy XIV w. przeszła na prawo magdeburskie. W 1472 r. wieś stała się własnością klasztoru kartuzów, a od 1564 r. opustoszała. W 1591 r. Przechodzi w posiadanie starosty Demetriusa Wejhera i jest wydzierżawiona gburom z Gołubia. Po wojnie trzynastoletniej wieś powtórnie opustoszała. W 1616 r. została ponownie osadzona przez Wejhera. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Szymbarku i katolickiej w Goręczynie. Zachowała czytelny układ małej wsi placowej typu owalnica, obecnie z dwoma zbiornikami wodnymi w centrum niezabudowanego placu. Wokół obszerne działki z zabudową tracącą wartości historyczne poprzez znaczne przebudowania. Zachowało się kilka domów ceglanych z erklem oraz mocno zaniedbany, opuszczony cmentarz poewangielicki na wsch. od wsi, przy dawnej drodze do Szymbarka.
Jest to niewielka osada słynąca głównie z dworu Wybickich, który to dwór był gniazdem rodowym twórcy Hymnu Narodowego.
Od XVII wieku Sikorzyno należało do zasłużonego rodu Wibickich. Jeden z nich Bartłomiej Wibicki będąc wójtem klasztoru Kartuzów w Kartuzach, rozstrzygał spór o posiadłości ziemskie pomiędzy Sikorskimi a inną rodziną pomorską. Rozstrzygnięcie było korzystne dla Wybickich i w ten sposób Wibiccy stali się właścicielami Sikorzyna. Maciej Wybicki, stryj Józefa, wzniósł w 1751 r. starszą część dworu. W czasach pruskich obiekt rozbudowany o nowe skrzydło.
Żył tu i tworzył Józef Wibicki twórca „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech (1797), która jako „Mazurek Dąbrowkiego” stała się od lat 1926-1927 hymnem Narodowym Polski.
Po ostatniej wojnie dwór popadał w ruinę. Odrestaurowany w latach 1998-2008, mieści część mieszkalną i udostępnianą muzealną, prezentującą charakter szlacheckiego domostwa. Podczas budowy dworu barokowego, założono ogród poszerzony w XIX w. o część pn. z układem wodnym. Od wiejskiej drogi jest on oddzielony kamiennym murem i szpalerem lip. Nowi właściciele w 2008r. poszerzyli ogród o zielony labirynt. Dwór jest atrakcją gminy w okresie letnim udostępniany turystom.
Wieś o dwóch członach własnościowych. Wieś chłopska w 1381r. należała do wójtostwa mirachowskiego, na prawie polskim. Wieś szlachecka, w połowie XV wieku należała do komturstwa gdańskiego, komornictwa mirachowskiego. W roku 1458 dobra stężyckie otrzymuje rajca gdański J. V. Beke. W roku 1648 należała do Łaszewskich, notowanych tu jeszcze w 1765r. W 1780r. dziedzicem był Jan Lewald Jezierski, a w 1848r. Osterroth. Od XIII wieku Stężyca była wsią parafialną a parafia ewangelicka założona została w końcu XIX wieku. Wieś o układzie placowo - ulicowym z kościołem zlokalizowanym na placu, na rzece rozdzielającej dwie części wsi zlokalizowany był młyn wodny.
Kościół katolicki pw. Św. Katarzyny, powstały w latach 1701-1706 jest znaczną dominantą wsi w przeciwieństwie do nieużytkowanego dziś kościóła ewangielickieg (1890-1907r) usytuowanego niegdyś na zach skraju wsi. Stężyca od końca XIXw. nabierała charakteru miejskiego o czym świadczą powstające murowane domy. Obok nich zachowała się też w niewielkim stopniu zabudowa kostrukcji szkieletowej (ul. Sobieskiego13).
Układ przestrzenny Stężycy został zachowany z czytelnym podziałem na dwie części własnościowe. Nowo narastająca zabudowa wsi wokół Jeziora Stężyckiego przy drodze do Gołubia, Zgorzałego i Borucina prowadzi do zatarcia pierwotnego charakteru wsi. Następuje powolny proces zaniku historycznej zabudowy wsi poprzez modernizację starych obiektów i wprowadzenie nowej zabudowy. Przykładem zniszczenia walorów historycznych jest przelicowanie wieży kościoła katolickiego współczesnym klinkierem. Kościół ewangelicki pozostaje nie użytkowany. Teren dawnego cmentarza ewangelickiego został zupełnie zdewastowany.
Środowisko kulturowe wsi ulega powolnej degradacji co spowodowane jest znaczną rozbudową wsi prowadzącą do zniszczenia pierwotnego układu przestrzennego. Towarzyszy temu powolne zanikanie wartościowych elementów budownictwa historycznego.
Obecnie Stężyca jest ośrodkiem administracyjnym gminy.
Wieś powstała w XVII w. na terenach objętych wcześniejszym osadnictwem, ale później spustoszonych. W 1605 r. postawiono drewniany kościół. Powtórnie wieś lokowana w 1610 r. przez starostę Wejhera wraz ze sprowadzeniem do opuszczonej wsi kolonistów niemieckich. Ziemie te należały do zakonu kartuzów. Do końca ostatniej wojny większość mieszkańców stanowili Niemcy. Za ich czasów działał tu hotel z restauracją "Pod Wieżycą", obecny budynek Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego. Na miejscu starego kościoła powstał nowy. Wybudowano w 1882 neoromański, protestancki (do 1928r.), kościół (istniejący do dziś) z cmentarzem na zachodnim krańcu wsi (pod lasem). W obecnej restauracji "Pod Wieżą" mieściła się kaplica katolików. Koło wspomnianego wcześniej cmentarza znajduje się pomnik 10-ciu mieszkańców wsi zabitych przez nazistów w 1944r. Układ dużej wsi placowej typu owalnica wraz z kościołem oraz stawem, został zachowany do dziś wraz częściową zabudową wsi. Jedynie cmentarz poewangielicki usytuowany od str. wsch. przy wjeździe do wsi, w przeciwieństwie do cmentarza katolickiego, jest mocno zaniedbany.
Pierwotnie osada była z folwarkiem związana z Łączynem, który od 1381 r. za czasów krzyżackich był stolicą wójtostwa mirachowskiego.
Wieś cechują unikalne na tym obszarze wartości materialne powstałe w wyniku utworzenia tu parafii katolickiej waz z całym zespołem zabudowań w 1906 r. z inicjatywy księdza Józefa Szotowskiego. Głównym obiektem jest kościół p.w. św. Józefa, neobarokowy z czerwonej cegły z białym detalem architektonicznym wykonanym w tynku z starannie zaaranżowanym placem wokół. Towarzyszy mu plebania, organistówka, kaplica pogrzebowa. Budynki to dzieło kolońskiego architekta Fritza Kunsta. W skład zespołu wchodzi jeszcze cmentarz katolicki otoczony murem z nakrytą daszkiem bramą.
Układ przestrzennych wsi został zachowany bez większych przekształceń, wraz z zabudową historyczną. Kościół wraz z plebanią i pozostałymi budynkami towarzyszącymi jest w bardzo dobrym stanie jednak pojedyncze obiekty wsi zostały już rozebrane lub też przekształcone.
Zagrożeniem środowiska kulturowego są nowo wznoszone obiekty uzupełniające dawną zabudowę zupełnie obce miejscowej tradycji.
Wieś położona jest w bliskości Stężycy. Walorem Zgorzałego jest przepiękny położenie. Wieś otoczona jest lasami, położona na brzegu jeziora Raduńskiego Górnego. Nazwa wsi pochodzi od słowa "gorzeć", odzwierciedla kilkukrotne pożary wsi. We wsi zachował się w dobrym stanie dom ceglany z erklem oraz dom konstrukcji szkieletowej - jeden z niewielu na terenie gminy Stężyca.
Gmina Stężyca jest położona na terenach o wybitnych walorach krajobrazowych i jest niezwykle popularna pod względem turystycznym. Na jej terenie znajduję się obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów szczególnych.
a) rezerwat przyrody "Ostrzycki Las"
o powierzchni 55,13ha został utworzony w 1960 roku. Rezerwat obejmuje fragmenty stoku rynny Jeziora Ostrzyckiego. W rezerwacie chronione są przede wszystkim występujące na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego zespoły lasów bukowych a z flory ogromnie bogate siedliska storczyków i jedyne w województwie pomorskim stanowisko obuwniaka.
b) Rezerwat przyrody "Szczyt Wieżyca"o powierzchni 33,59ha utworzono w 1962 roku. Obejmuje wierzchowinę i znaczną część stoków najwyżej wyniesionych na Niżu Środkowoeuropejskim. Są one w całości zalesione, a panującym zbiorowiskiem leśnym jest buki.
c) Kaszubski Park Krajobrazowy wraz z otuliną na terenie gminy Stężyca zajmuje powierzchnię około 7291 ha. Kaszubski Park Krajobrazowy obejmuje zachodnią część gminy, najbardziej zróżnicowaną morfologicznie, gdzie obok pagórków i wzgórz morenowych występują głęboko rynny subglacjalne (Rynna Ostrzycko - Goręczyńska, Wieżycka i Rątowska). Ponadlokalne i ponadregionalne wartości przyrodnicze obszaru Pojezierza Kaszubskiego zostały potwierdzone zakwalifikowaniem tego terenu do krajowej sieci ekologicznej ECONET opracowanej w ramach europejskiego programu Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody - IUCN. Obszar Pojezierza Kaszubskiego stanowi obszar o znaczeniu międzynarodowym charakteryzujący się wysokim stopniem różnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz korzystnymi uwarunkowaniami przestrzennymi dla zachowania siedlisk i ostoi gatunków o znaczeniu krajowym i europejskim. Jeziora Raduńsko - Ostrzyckie stanowią jedną z ostoi przyrody, których ochrona jest szczególnie istotna dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Według projektu "Koncepcja sieci NATURA 2000 w Polsce" Jeziora Raduńsko - Ostrzyckie jako teren o wybitnych walorach krajobrazowych, bogatej florze z licznymi gatunkami rzadkimi i zagrożonymi znalazły się wśród obszarów proponowanych do włączenia do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000.
d) Gowidliński Obszary Chronionego Krajobrazu na terenie gminy zajmujące łącznie powierzchnię około 325 ha. Obszar obejmuje rynny jezior Gowidlińskiego, Mausz i Węgorzyno oraz ich wysoczyznowe otoczenie. Oprócz jezior w tym obrębie występuje znaczna liczba innych zbiorników wodnych, wyjątkowo urozmaicona rzeźba terenu i znaczna lesistość.
e) Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe "Dolina Łeby", "Rynna Raduńska" oraz "Rynna Dąbrowsko - Ostrzycka"leżące na terenie na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Głównym celem ich ochrony to: zachowanie ciągłości przestrzennej struktur przyrodniczo - krajobrazowych o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania przyrody i dla identyfikacji jego specyfiki krajobrazowej, w tym rewaloryzacja i ochrona krajobrazu rynien jeziornych, obejmujących różnorodne struktury przyrodnicze oraz walory kulturowe, ochrona lęgowisk ptaków wodno - błotnych oraz przywrócenie ładu przestrzennego zdewastowanego krajobrazu osadniczo - rekreacyjnego.
f) Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy Rynna Raduńska
g) Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy Rynna Dąbrowsko – Ostrzycka.
Na obszarze gminy Stężyca ochroną prawną objętych jest 26 pomników przyrody (w tym 22 drzewa, 2 grupy drzew i 2 głazy), które znajdują się w Rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody.
Ważnym elementem krajobrazowym gminy Stężyca są jeziora, rzeki a także mokradła. Centralna i południowa część gminy należy do dorzecza Raduni, część południowo - wschodnia do dorzecza Wierzycy, część północno - zachodnia do dorzecza Słupi, a część południowo - zachodnia do dorzecza Wdy.
Drugim najważniejszym elementem hydrograficznym gminy są jeziora. Należą do nich: Stężyckie, Raduńskie Górne (najgłębsze-43m) i Dolne (na granicy gminy), Lubowisko, Patulskie, Dąbrowskie, Ostrzyckie, Bukrzyno Duże i Małe oraz Zamkowisko Duża i Małe, Żuromińskie, Boruckie, Kniewo, Kamionko i Sołeckie a także małe jeziora Glinno i Szewinko. Największa liczba małych oczek wodnych znajduje się w północno - zachodniej części gminy. Mokradła występują przede wszystkim dolinie Czystej Wody.
Ten zwarty system jezior i rzek przyczynił się do powstania szlaku wodnego pod nazwą „Kółko Raduńskie”, którego długość wynosi około 40 km i jest bardzo atrakcyjnym miejscem dla spływów kajakowych i uprawiana sportów wodnych. Kółko Raduńskie - są to połączone w nieregularne koło jeziora przypominające kształtem naszyjnik. Jest to ponad 25 zbiorników wodnych w systemie rynien polodowcowych w całości położonych na obszarze Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Nie wysiadając prawie z kajaka, można opłynąć cały opisany teren.
Obszar gminy Stężyca wyróżnia, bardzo charakterystyczny dla tego terenu folklorem kaszubskim rozciągającym się od Pomorza Gdańskiego aż po Bory Tucholskie. Kultywowany jest tu język kaszubski, prześladowany w okresie germanizacji tego regionu jak i tępiony za czasów komunistycznych. Język ten jest nauczany w niektórych szkołach gminy. Również nazwy geograficzne na tablicach informacyjnych poszczególnych miejscowości są dwujęzyczne (polski i kaszubski).
Kaszubi w odróżnieniu od mieszkańców innych regionów, mogą pochwalić się literaturą we własnym języku. Pierwszym Kaszubem piszącym w rodzimym języku był Florian Ceynowa (1817-1881). Jeszcze, za jego życia narodził się inny znany autor dzieł kaszubskich Hieronim Derdowski (1817-1881). Hieronim jako wybitny pisarz i poeta przyczynił się do powstania nieoficjalnego hymnu kaszubskiego „Mazurek Kaszubski”. Równie ważnymi postaciami literatury kaszubskiej byli Aleksander Majkowski (1876-1938), lekarz i działacz kaszubski oraz Bernard Sychta (1907-1982), ksiądz z Sierakowic, badacz języka i folkloru kaszubskiego
Na uwagę zasługuje tu haft kaszubski wyróżniający się kolorystką jak i motywami roślinnymi także muzyka i tańce kaszubskie, które wykonuje się właśnie w bogato haftowanych strojach. Kaszubi stosunkowo szybko przestali używać strojów ludowych, stało się to już w XIX wieku. Nie mniej Kaszubi mieli kilka różnych strojów w zależności od wykonywanej pracy. Inny ubiór nosił rolnik a inny rybak. Dziś kaszubskie zespoły pieśni i tańca prezentują jedynie świąteczną formę stroju kaszubskiego a ich występy są atrakcją tego regionu i przyciągają rzesze turystów.
Charakterystyczna dla tego regionu jest także kuchnia kaszubska stosowana nie tylko w prywatnych domach, ale także w licznych restauracjach, przyciągająca licznych turystów i mieszkańców pobliskiego Trójmiasta.
5.3. ZABYTKI G MINY S TĘŻYCA UJĘTE W W OJEWÓDZKIEJ E WIDENCJI Z ABYTKÓW.
LP | POWIAT | GMINA | MIEJSCOWOŚĆ | ULICA | NR | OBIEKT |
1 | kartuski | Stężyca | Borucino |
| 33 | dom mieszkalny |
2 | kartuski | Stężyca | Gołubie | Młyńska | 5 | młyn |
3 | kartuski | Stężyca | Gołubie | Sambora | 14 | dom mieszkalny |
4 | kartuski | Stężyca | Gołubie | Sambora | 17 | d. szkoła |
5 | kartuski | Stężyca | Gołubie |
| 26 | dom mieszkalny |
6 | kartuski | Stężyca | Kamienica Szlachecka |
| 44 | dom mieszkalny |
7 | kartuski | Stężyca | Kamienica Szlachecka |
|
| kapliczka Matki Boskiej |
8 | kartuski | Stężyca | Łączyno |
|
| kapliczka Matki Boskiej |
9 | kartuski | Stężyca | Sikorzyno |
|
| dwór |
10 | kartuski | Stężyca | Stężyca | 9 Marca | 7 d.2 | dom mieszkalny |
11 | kartuski | Stężyca | Stężyca | 9 Marca | 9 | kościół ewangelicki |
12 | kartuski | Stężyca | Stężyca | Jana III Sobieskiego | 10 | dom mieszkalny |
13 | kartuski | Stężyca | Stężyca | Jana III Sobieskiego |
| kościół parafialny p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej |
14 | kartuski | Stężyca | Stężyca | Kartuska | 25 | dom - d.MO |
15 | kartuski | Stężyca | Stężyca | Majkowskiego | 3 d. | dom mieszkalny |
16 | kartuski | Stężyca | Stężyca | Polna | 2 | dom mieszkalny |
17 | kartuski | Stężyca | Szymbark | Szkolna |
| szkoła |
18 | kartuski | Stężyca | Szymbark |
| 6 | plebania |
19 | kartuski | Stężyca | Szymbark |
| 6 | bud. gosp. przy plebanii |
20 | kartuski | Stężyca | Szymbark |
| 52 | dom mieszkalny-poczta |
| kartuski | Stężyca | Szymbark |
|
| kościół paraf. św. Teresy od Dzieciątka Jezus |
22 | kartuski | Stężyca | Wygoda Łączyńska |
| 20 | kościół parafialny p.w. św. Józefa |
23 | kartuski | Stężyca | Wygoda Łączyńska |
| 20 | bud. gosp. przy plebanii |
24 | kartuski | Stężyca | Wygoda Łączyńska |
| 21 | dom mieszkalny - organistówka |
25 | kartuski | Stężyca | Zgorzałe | Ks. Lubińskiego | 6 | dom mieszkalny |
W Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków gminy Stężyca znajduje się 25 obiektów. Po weryfikacji w terenie uznano, że należy powiększyć ilość zabytkowych obiektów do 81. Stanowią one dziedzictwo kulturowe tego terenu. Wykonano więc dodatkowo 56 szt. kart więcej łącznie z zabytkami nieruchomymi gminy Stężyca wpisanymi do Rejestru Zabytków Wojewódzkiego Pomorskiego Konserwatora Zabytków – co wykazano poniżej
5.4. EWIDENCJA ZABYTKÓW GMINY STEŻYCA - WYKAZ KART ADRESOWYCH
LP | MIEJSCOWOŚĆ | ULICA | NR | OBIEKT | NR DZIAŁKI | REJESTR |
1 | Borucino |
|
| Kapliczka | 168 |
|
2 | Borucino |
| 12 | Budynek mieszkalny | 147/1 |
|
3 | Borucino |
| 33 | Budynek mieszkalny | 151 |
|
4 | Czapielski Młyn | Skrzyżowanie za wsią |
| Cmentarz ewangelicki | 34/2 |
|
5 | Gapowo |
| 26 | Folwark z budynkiem | 253/1 |
|
6 | Gapowo |
| 26 | Dwór | 253/1 |
|
7 | Gołubie |
|
| Układ ruralistyczny |
|
|
8 | Gołubie | Skrzyżowanie ul. Sambora II i św. Antoniego |
| Kapliczka | 75/1 |
|
9 | Gołubie | Dworcowa | 1 | Budynek dworca kolejowego | 160/7 |
|
10 | Gołubie | Dworcowa | 2 | Kolejowy budynek mieszkalny z gołębnikiem | 160/6 |
|
11 | Gołubie | Młyńska | 7 | Młyn ze śluzą | 124/2 |
|
12 | Gołubie | Sambora II | 3 | Budynek gospodarczy | 116 |
|
13 | Gołubie | Sambora II | 14 | Budynek mieszkalny | 104/8 |
|
14 | Gołubie | Sambora II | 17 | d. szkoła | 132/3 |
|
15 | Gołubie | Sambora II | 22 | Budynek mieszkalny | 150/10 |
|
16 | Gołubie | Św. Antoniego | 1 | Budynek mieszkalny | 88/1 |
|
17 | Kamienica Szlachecka | Skrzyżowanie ul. Długiej |
| kapliczka | 560/1 |
|
18 | Kamienica Szlachecka | Długa | 10 | Budynek mieszkalny | 560/1 |
|
19 | Kamienica Szlachecka | Zalesione wzgórze na pd-zach od wsi |
| Cmentarz poepidemiczny | 110/1 |
|
20 | Klukowa Huta | Lipowa | 1 | dwór | 386/6 |
|
21 | Łączyno |
|
| kapliczka | 222/6 |
|
22 | Łączyno |
| 4 | Szkoła ob. mieszkalny | 223/5 |
|
23 | Łączyno |
| 36 | Budynek mieszkalny | 139 |
|
24 | Nowa Sikorska Huta |
|
| Cmentarz | 40 |
|
25 | Nowa Wieś |
|
| Układ ruralistyczny |
|
|
26 | Nowa Wieś |
| 6 d. 9 | Budynek mieszkalny | 136 |
|
27 | Nowa Wieś |
| 8 | Budynek mieszkalny | 233/13 |
|
28 | Nowa Wieś |
| 25 | Budynek mieszkalny | 210 |
|
29 | Pierszczewo |
| 44 | Szkoła ob. siedziba fundacji | 103 |
|
30 | Pierszczewo |
| 41 | Budynek mieszkalny | 124 |
|
31 | Pierszczewo |
|
| Kapliczka | 108 |
|
|
|
|
|
|
|
|
33 | Potuły |
|
| Cmentarz poewangelicki | 57 |
|
34 | Potuły | Jeziorna | 1 | Budynek mieszkalny | 68/10 |
|
35 | Potuły | Jeziorna | 19 | Budynek mieszkalny | 80 |
|
36 | Potuły | Jeziorna | 24 | Budynek mieszkalny | 48 |
|
37 | Sikorzyno |
| 39 a | dwór | 102/6 | Nr 1555 |
38 | Sikorzyno |
| 39 a | park | 102/6 | Nr 1555 |
39 | Stare Czaple |
|
| kapliczka | 45 |
|
40 | Stare Czaple |
|
| Układ ruralistyczny |
|
|
41 | Stężyca |
|
| Układ ruralistyczny |
|
|
42 | Stężyca | 9 Marca | 7 | pastorówka ob. Urząd Gminy | 599 |
|
| Stężyca | 9 Marca | 13 | Kościół ewangelicki |
| Nr 1120 |
44 | Stężyca | Róg Ul. 9 Marca i Sobieskiego |
| kapliczka | 61/7 |
|
45 | Stężyca | Sobieskiego | 3 | Budynek mieszkalny | 547/2 |
|
46 | Stężyca | Sobieskiego | 3 | Budynek gospodarczy | 547/2 |
|
47 | Stężyca | Sobieskiego | 8 | Budynek mieszkalny | 591 |
|
48 | Stężyca | Sobieskiego | 10 | Bud.mieszk. | 522 |
|
49 | Stężyca | Sobieskiego | 13 | Budynek | 541/4 |
|
50 | Stężyca | Sobieskiego | 15 | Budynek mieszk-handl. | 523 |
|
51 | Stężyca | Sobieskiego | 16 | Kościół paraf. p.w. Katarzyny Aleksandryjskiej | 254 | Nr 254 |
52 | Stężyca | Sobieskiego |
| Cmentarz katolicki | 495, 496, 497, 498/1, 653/5 |
|
53 | Stężyca | Kartuska | 16 | Budynek mieszkalny | 577/1 |
|
54 | Stężyca | Kartuska | 27 | Budynek siedziby policji | 554/2 |
|
55 | Stężyca | Majkowskiego | 3 | Budynek mieszkalny | 533/4 |
|
56 | Stężyca | Polna | 2 | Budynek mieszkalny | 595 |
|
57 | Stężycka Huta |
|
| kapliczka | 74 |
|
58 | Szymbark |
|
| Układ ruralistyczny |
|
|
59 | Szymbark | Długa | 14 | Kościół p.w. św. Teresy | 90/1 |
|
60 | Szymbark | Długa | 18 | Plebania | 91/1 |
|
61 | Szymbark | Długa | 18 | Budynek gospodarczy | 91/1 |
|
62 | Szymbark | Skrzyżowanie |
|
|
|
|
63 | Szymbark | Długa | 25 | Szkoła ob. biblioteka | 135 |
|
64 | Szymbark | Zakładników Szymbarskich | 3 | Budynek mieszkalny | 110 |
|
65 | Szymbark | Zakładników Szymbarskich |
| Cmentarz komunalny | 112 |
|
66 | Szymbark |
|
| Cmentarz poewangelicki | 41, 42,43 |
|
67 | Wygoda Łączyńska |
| 19 | Kościół par. p.w. św. Józefa | 23 | Nr 1837 |
68 | Wygoda Łączyńska |
| 19 | Elementy małej architektury (mur kościelny, brama, atrium) | 23 | Nr 1837 |
69 | Wygoda Łączyńska |
| 19 | Kaplica pogrzebowa | 23 |
|
70 | Wygoda Łączyńska |
| 20 | Plebania | 22/5 | Nr 1837 |
71 | Wygoda Łączyńska |
| 20 | Budynek gospodarczy | 22/5 |
|
72 | Wygoda Łączyńska |
| 21 | organistówka | 21 |
|
73 | Wygoda Łączyńska |
|
| cmentarz | 19/8 |
|
74 | Wygoda Łączyńska |
| 18 | Budynek mieszkalny | 22/4 |
|
75 | Wygoda Łączyńska |
| 18 | Budynek gospodarczy | 22/4 |
|
76 | Wygoda Łączyńska |
| 16 a | Budynek mieszkalny | 16/30 |
|
77 | Zgorzałe | Ks. Lubińskiego | 6 | Budynek mieszkalny | 81/8 |
|
78 | Zgorzałe | Pod Kasztanem | 1 | Budynek mieszkalny | 35/3 |
|
79 | Zgorzałe | L. Wałęsy | 29 | Budynek mieszkalny | 36 |
|
80 | Żuromino |
|
| Kapliczka I | 187/1 |
|
81 | Żuromino |
|
| Kapliczka II | 181 |
|
Łącznie Gminna Ewidencja Zabytków Gminy Stężyca liczy obecnie 81 obiekty, w tym cztery kościoły, jedną kaplicę przedpogrzebową, jedenaście kapliczek, osiem cmentarzy, trzy dwory, jeden park dworski, budynek dworca kolejowego, młyn ze śluzą, sześć układów ruralistycznych, a także budynki mieszkalne.
5.5. Zabytki nieruchome gminy Stężyca wpisane do Rejestru Zabytków Nieruchomych Wojewódzkiego Pomorskiego Konserwatora Zabytków:
1) Sikorzyno 39a - dwór - nr rejest.1555- decyzja z dnia 13.07.1995r.
2) Sikorzyno 39a - park - nr rejest. 1555- decyzja z dnia 13.07. 1995r.
3) Stężyca, ul. 9 Marca 13 – kościół ewangelicki - nr rejest. Nr 1120 – decyzja z dnia 10.06.1986 r.
4) Stężyca, ul. Sobieskiego 16 – kościół paraf. p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej – nr rejest. 254 –decyzja z dnia 02.12. 1961r.
5) Wygoda Łączyńska 19 - kościół paraf. p.w. Św. Józefa - nr rejestr. 1837 - decyzja z dnia 29.10.2008r.
6) Wygoda Łączyńska 19 – elementy małej architektury (mur kościelny, brama, atrium) - nr rejest. 1837- decyzja z dnia 29.10.2008r.
7) Wygoda Łączyńska 20 – plebania - nr rejestr. 1837- decyzja z 29.10.2008r.
Na szczególną uwagę i propozycję wpisu do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego zasługują układy ruralistyczne niektórych wsi gminy Stężyca jak: Gołubie (wieś ulicowa), Stare Czaple (owalnica wokół jeziora), Stężyca (układ placowo-ulicowy) czy Szymbark (wieś placowa typu owalnicowego). Również dworzec kolejowy w Go ł ubiu wraz z otaczającymi budynkami mieszkalnymi dla pracowników kolejowych jest wart wpisania do rejestru.
Proponuje się także wpisanie do Rejestru zespołu folwarcznego w Gapowie w skład, którego wchodzi folwark założony na regularnym planie wydłużonego prostokąta z zachowanym budynkiem dworu, za którym znajduje się lodownia, od pd. budynek gospodarczy, a od strony pn. kuźnia. Obiekt jest bardzo zadbany przez obecnych właścicieli . Z obiektów sakralnych należy wpisać do Rejestru Zabytków kościół katolicki (niegdyś ewangelicki) p.w. św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Szymbarku pochodzący z końca XIXw.
5.6. Zabytki ruchome gminy Stężyca wpisane do Rejestru Zabytków Ruchomych Wojewódzkiego Pomorskiego Konserwatora Zabytków:
Wyposażenie kościoła parafialnego p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Stężycy - nr zbiorczy rejestru B 109 oraz B 120 z 4.01.1973r. i B 374 z 11.03.2006r.
- ołtarz główny wraz z 2 obrazami, 2 figurami i kurdybanem (1 poł. XVIII w.)
- ołtarz boczny-str.pd- z 2 rzeźbami (1 poł. XVIII w.)
- ołtarz boczny-str.pn-z obrazem (1 poł. XVIII w.)
- konfesjonał rokokowy- 2 poł. XVIII w.
- 2 feretrony- 2 poł. XVIII w.
- 2 rzeźby gotyckie NMP z Dzieciątkiem
- rzeźba- postacie czterech świętych – ok. 1450 r.
- krucyfiks barokowy- XVIII w.
- rzeźba-Ukrzyżowanie- koniec XVIIIw.
- monstrancja rokokowa- 1778-1784r.
- 2 kielichy mszalne- koniec XVIIIw.
5.7. Zabytki i obszary wpisane do Rejestru Zabytków Archeologicznych - Nieruchomych Wojewódzkiego Pomorskiego Konserwatora Zabytków:
1) Kamienica Szlachecka – grodzisko wyżynne wczesnośredniowieczne, dec. Nr 011/A z dnia 11.11.47 r.,
2) Gołubie – grodzisko wczesnośredniowieczne, dec. Nr 013/A z dnia 11.11.47 r.,
3) Uniradze – cmentarzysko kurhanowe z wczesnego średniowiecza, dec. Nr 060/Az dnia 01.12.69 r.,
4) Łączyno – cmentarzysko płaskie z wczesnej epoki żelaza (Grobów skrzynkowych), dec. NM61/A z dnia 21.11.71 r.,
5) Borucino – cmentarzysko płaskie z wczesnej epoki żelaza, dec. Nr 232/A z dnia 06.12.72 r.,
6) Niesiołowice – cmentarzysko płaskie z wczesnej epoki żelaza, dec. Nr 236/A z 06.12.72 r.,
7) Stare Czaple – cmentarzysko kurhanowe, dec. Nr 404/A z 24.04.85
8) Łosienice – cmentarzysko płaskie z wczesnej epoki żelaza, dec. Nr 405/A z dnia 24.04.85r.
9) Klukowa Huta – cmentarzysko płaskie z wczesnej epoki żelaza, dec. Nr 406/A z dnia 24.04.85 r.,
10) Borucino – cmentarzysko płaskie i osada otwarta z wczesnej epoki żelaza, dec. Nr 41 O/A z dnia 15.05.85r.,
11) Czapielski Młyn – grodzisko wczesnośredniowieczne, dec. Nr 029/A z dnia 27.11.68 r.
6. Ocena dziedzictwa kulturowego gminy stężyca. Analiza szans i zagrożeń.
Analizując stan krajobrazu kulturowego Gminy Stężyca rozpoznano następujące czynniki determinujące dalszy rozwój dziedzictwa kulturowego gminy:
- liczna zabudowa mieszkalna wraz z budynkami gospodarczymi pochodząca z drugiej poł. XIX w i XX w. zachowana prawie w każdej wsi gminy
- budynki szkolne (Gołubie, Łączyno, Szymbark)
- zachowane obiekty architektury sakralnej (kościoły: Szymbark, Wygoda Łączyńska, Stężyca) wraz z budynkami przylegającymi (plebanie)
- liczne obiekty małej architektury sakralnej w formie zabytkowych kapliczek(Borucino, Gołubie, Kamienica Szlachecka,, Łączyno, Czaple Stare, Stężyca, Szymbark, Żuromino)
- cmentarze katolickie często z kaplicami pogrzebowymi (Stężyca, Szymbark, Wygoda Łączyńska)
- cmentarze poewangelickie (Czapielski Młyn, Kamienica Szlachecka-cmentarz poepidemiczny, Nowa Sikorska Huta, Szymbark)
- budynki dworca kolejowego w Gołubiu
- układy ruralistyczne (Gołubie, Potuły, Czaple Stare, Stężyca )
- środowisko naturalne wraz krajobrazem kulturowym ( Kaszubski Park Krajobrazowy, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, szlaki turystyczne wodne, rowerowe, piesze)
- tradycja i folklor Kaszub wraz z językiem.
- liczne zmiany i zatarcia charakteru dawnych zabudowań mieszkalnych i gospodarczych
- brak opieki nad cmentarzami poewangielickimi
- brak inwestorów zewnętrznych zainteresowanych rewitalizacją obiektów zabytkowych
- niedostateczna edukacja o wartościach dziedzictwa kulturowego wśród mieszkańców co powoduje nieodwracalne zmiany w budynkach mieszkalnych i gospodarczych
- niewystarczające dofinansowanie do projektów dotyczących remontów, konserwacji zabytków, w tym dla prywatnych właścicieli
- brak lub niska wiedza o prawnych zobowiązaniach właścicieli do należytego utrzymania obiektów historycznych
- możliwość rewaloryzacji części substancji zabytkowej z wykorzystaniem dotacji państwowych jak i unijnych (kościół poewangielicki w Stężycy)
- dalsze korzystne tendencje i prognozy w zakresie rozwoju turystyki kulturowej
- rozszerzenie współpracy międzyregionalnej w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego- szczególnie między sąsiednimi gminami
- postępująca dekapitalizacja zasobu zabytkowego (układy ruralistyczne, zagrody wiejskie, cmentarze poewangielickie),
- brak poczucia wspólnoty lokalnej wśród mieszkańców gminy,
- niewłaściwe regulacje prawne umożliwiające niekontrolowaną urbanizację na obszarach cennych krajobrazowo skutkującą zagrożeniem krajobrazu kulturowego,
- dewaloryzacja krajobrazu kulturowego przez niekontrolowany proces wprowadzania nowej zabudowy lub wymianę starej na nową o obcych formach,
- brak odpowiednich przepisów pobudzających sponsorowanie kultury i ochrony zabytków,
- traktowanie konieczności ochrony dziedzictwa kulturowego jako problemu konfliktogennego i ograniczającego swobodę dysponowania własnością prywatną i publiczną,
- niewystarczająca współpraca państwa i samorządu terytorialnego na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego dla rozwoju lokalnego.
7. Założenia programowe - Priorytety I kierunki działań.
Biorąc pod uwagę zasoby dziedzictwa kulturowego Gminy Stężyca określono następujące priorytety oraz kierunki działań i zadania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca na lata 2014 –2017.
Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako elementu rozwoju społeczno -gospodarczego gminy.
Kierunek działań programu opieki:
Zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania.
- podejmowanie starań o uzyskanie środków zewnętrznych na rewaloryzację zabytków będących nie tylko własnością gminy
- pomoc właścicielom obiektów zabytkowych w pozyskaniu środków na odnowę zabytków
- zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed pożarem, zniszczeniem i kradzieżą
Rozszerzanie zasobu i ochrony dziedzictwa kulturowego gminy
Kierunek działań: aktualizacja i uzupełnianie gminnej ewidencji zabytków
- dokonywanie przeglądów zasobów wpisanych do rejestru zabytków
- (proponuje się dokonania wpisu do Rejestru Zabytków Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zespołu folwarcznego w Gapowie oraz kościoła p.w. św. Teresy w Szymbarku)
- zbieranie informacji, co 2 lata, od właścicieli obiektów wpisanych do ewidencji zabytków nt. przeprowadzonych remontów
Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego
Zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego
konsekwentne egzekwowanie zapisów dotyczących działalności inwestycyjnej na obszarach objętych ochroną określonych miejscowości w lokalnych dokumentach planistycznych, strategicznych oraz decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego.
Promocja i popularyzacja dziedzictwa kulturowego gminy
Ułatwienie dostępu do informacji o dziedzictwie kulturowym gminy
- udostępnienie gminnej ewidencji zabytków oraz Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca na lata 2014 –2017 na stronie internetowej Urzędu Gminy
- udostępnienie informacji o obiektach zabytkowych na stronie internetowej Urzędu Gminy Stężyca
8. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami.
Program został opracowany na okres prawie trzech lat (2014-2017) i stanowi dokument uzupełniający w stosunku do innych dokumentów planistycznych i aktów prawa miejscowego. Co dwa lata Wójt powinien sporządzać sprawozdania z realizacji zadań Programu i przedstawiać je Radzie Gminy oraz Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków.
Głównym odbiorcą programu jest społeczność lokalna, która bezpośrednio powinna odczuć efekty jego wdrażania. Dotyczy to nie tylko właścicieli i użytkowników obszarów i obiektów zabytkowych, ale również wszystkich mieszkańców. Program powinien służyć podejmowaniu planowych działań dotyczących: inicjowania, wspierania, koordynowania badań i prac z dziedziny ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego.
Proponuje się następujące wskaźniki oceniające poziom realizacji gminnego programu:
- poziom wydatków budżetu gminy na realizację programu ochrony i opieki nad zabytkami
- wartość pozyskanych środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych przez gminę
- wartość pozyskanych środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych przez właścicieli zabytkowych obiektów
- liczba obiektów poddanych pracom zabezpieczającym przed pożarem, zniszczeniem lub kradzieżą
- ilość wprowadzonych zmian do gminnej ewidencji zabytków
- ilość nowych obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków (postuluje się wpis do Rejestru Zabytków Pomorskiego Konserwatora Zabytków wpisania)
- ilość inwestycji na obszarach objętych ochroną zabytków
- ilość opracowań umieszczonych na stronie internetowej Urzędu Gminy
9. Źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami
Obowiązującym wyznacznikiem sposobu finansowania opieki nad zabytkami są zasady zawarte w rozdziale 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Nakładają one obowiązek finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku na osobę fizyczną, lub inną jednostkę organizacyjną, w tym także na jednostki z sektora finansów publicznych, posiadające tytuł prawny do zabytku. Zadania związane z opieką nad zabytkami na terenie Gminy Stężyca mogą być finansowane m.in. z następujących źródeł:
- z budżetu gminy (w miarę posiadanych możliwości)
- finansowanie odbywać się może np. w ramach dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zgodnie z art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (gmina posiada osiem obiektów rejestrowych, które są już po renowacji w bardzo dobrym stanie)
- z budżetu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w ramach przyznanej dotacji na prace zgodne z art. 77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
- z budżetu Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prace, zgodne z art. 77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
- z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach dotacji przyznanej zgodnie z art.77 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w oparciu o ogłaszane corocznie przez Ministerstwo aktualne programy,
- z dotacji unijnych w ramach nowych programów operacyjnych
- z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego
10. Podsumowanie - sposoby realizacja zadań z zakresu ochrony zabytków w gminie Stężyca
Poprzez prowadzenie właściwej polityki władze samorządowe mogą i powinny wytyczać oraz kreować właściwe postawy obywateli wobec zachowanego dziedzictwa. Do najważniejszych zadań w tym względzie należy :
1) Edukacja mieszkańców w zakresie konieczności ochrony miejscowego dziedzictwa kulturowego. Propagowanie idei poszanowania lokalnej specyfiki budowlanej i zachowania ciągłości tradycji. Wskazane są takie inicjatywy jak organizowanie spotkań dla ludności z pracownikami służb konserwatorskich, tworzenie ścieżek edukacyjnych dla młodzieży szkolnej, mające na celu uświadomienia roli zabytków w krajobrazie kulturowym. Wskazywanie i promowanie najlepszych realizacji inwestycji związanych z zabytkami.
2) Administracyjne egzekwowanie rygorów określonych m.in. w dokumentach planistycznych oraz decyzjach administracyjnych, głównie w zakresie wysokości zabudowy, jej charakteru i funkcji, a także ochrony wyznaczonych obszarów i budynków. Ważną rzeczą jest również skuteczna egzekucja prawa budowlanego, a co za tym idzie walka z samowolami budowlanymi. To właśnie prawdopodobnie samowole budowlane przyczyniły się do utraty cech zabytkowych przez znaczną część budynków. Należą do nich głównie wymiany okien, najczęściej wiążące się z poszerzeniem otworów, zmiany kształtu dachu, dowolny dobór poszycia, zbijanie tynków lub też tynkowanie elewacji ceglanych oraz docieplanie kosztem podziałów architektonicznych wystroju.
3) Rozwój i promocja walorów turystycznych, z wykorzystaniem w tym celu obiektów zabytkowych.
4) Monitoring umów dotyczących sprzedaży zabytków osobom i przedsiębiorstwom prywatnym, pod kątem realizacji zobowiązań tych podmiotów względem zakupionych obiektów.
5) Wykorzystanie zabytkowych zasobów gminy do aktywizacji gospodarczej, np. w obszarze turystyki i rekreacji.
6) Współpraca ze służbami konserwatorskimi województwa:
a) Zakres ochrony konserwatorskiej dla obiektów ujętych w Rejestrze Zabytków - wszelkie działania projektowe, remontowe i inwestycyjne związane z tymi obiektami wymagają pozwolenia Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
b) Zakres ochrony konserwatorskiej dla obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków - wymaga się zachowania: bryły obiektu i dachu co do kształtu i materiału, podziałów w elewacji, wystroju architektonicznego, stolarki okiennej i drzwiowej co do wielkości, kształtu, wewnętrznych podziałów oraz detalu ozdobnego. Dopuszcza się stosowanie nowych technologii we wnętrz obiektu. Wszelkie działania projektowe, remontowe i inwestycyjne związane z tymi obiektami, wykraczające poza wyżej wymieniony zakres, wymagają uzgodnienia z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.
Ustala się następujące zadania, które powinny być uwzględniane przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami, wspierające właścicieli lub posiadaczy zabytków, wynikające z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a mianowicie:
- zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania.
- wyeksponowania poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego
- zwiększenie atrakcyjności zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych.
- wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami.
- realizacji przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami
WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH ZANJDUJĄCYCH SIĘ W WOJEWÓDZKIEJ EWDENCJI ZABYTKÓW – GMINA STĘŻYCA
| Miejscowo ść | Gmina | Nr | Rodzaj stanowiska |
| Nr ob. Azp; |
1 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT C-D; | 14-38;109; |
2 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 2 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | NEOLIT; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; NEOLIT | 14-38;112; |
3 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT D |
|
4 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 4 | ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI | 14-38;68; |
5 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 5 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT D | 14-38;114; |
6 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 6 | ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;115; |
7 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 7 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? | 14-38;116; |
8 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 8 | ZNALEZISKO LUŹNE ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
9 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 9 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? | 14-38;99; |
10 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 10 | CMENTARZYSKO | - | 14-38;100; |
11 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 11 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | EPOKA NIEOKREŚLONA | 14-38;102; |
12 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 12 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA | 14-38;106; |
13 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 16 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;87; |
14 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 17 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;88; |
15 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 18 | PUNKT OSADNICZY ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;89; |
16 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 19 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;90; |
17 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 20 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;91; |
18 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 21 | PUNKT OSADNICZY PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;92; |
19 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 22 | PUNKT OSADNICZY PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;98; |
20 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 23 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;67; |
21 |
|
|
|
| PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
22 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 25 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;107; |
23 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 26 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;108; |
24 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 27 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;110; |
25 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 28 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;111; |
26 | GOŁUBIE | STĘŻYCA | 29 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;69; |
27 | KLUKOWA HUTA | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
28 | KLUKOWA HUTA | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
29 | KLUKOWA HUTA | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT |
|
30 | KLUKOWA HUTA | STĘŻYCA | 4 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
31 | KLUKOWA HUTA | STĘŻYCA | 5 | HUTA SZKŁA | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
32 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 1 | GRODZISKO | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; |
|
33 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 2 | PUNKT OSADNICZY OSADA? | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;28; |
34 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 3 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;79; |
35 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 4 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNA EPOKA ŻELAZA?; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;80; |
36 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 5 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;81; |
37 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO KURHANOWE ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;29; |
38 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 7 | PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;23; |
39 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 8 | PUNKT OSADNICZY OSADA OSADA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNA EPOKA ŻELAZA; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;30; |
40 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 9 | GRODZISKO | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;32; |
41 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 11 | CMENTARZYSKO | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? | 14-38;113; |
42 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 12 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;9; |
43 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 13 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;10; |
44 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 14 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;11; |
45 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 15 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;12; |
46 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 16 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;13; |
47 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 17 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;14; |
48 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 18 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;15; |
49 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 19 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;16; |
50 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 20 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;17; |
51 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 21 | PUNKT OSADNICZY | OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;18; |
52 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 22 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;19; |
53 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 23 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;20; |
54 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 24 | PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;21; |
55 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 25 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;22; |
56 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 26 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;51; |
57 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 27 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;24; |
58 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 28 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;25; |
59 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 29 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;26; |
60 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 30 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;27; |
61 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 31 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;31; |
62 | NOWE CZAPLE | STĘŻYCA | 32 | ŚLAD OSADNICTWA | PALEOLIT |
|
63 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT D/WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI | 14-38;46; |
64 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI | 14-38;53; |
65 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI; HALLSTATT D | 14-38;54; |
66 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 4 | ZNALEZISKO LUŹNE ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; HALLSTATT D; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;52; |
67 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 5 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; | 14-38;47; |
68 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 6 | OSADA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;82; |
69 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 7 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;48; |
70 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 8 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;49; |
71 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 9 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | HALLSTATT D; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;50; |
72 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 10 | PUNKT OSADNICZY ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;45; |
73 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 11 | PUNKT OSADNICZY ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;44; |
74 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 12 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;43; |
75 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 13 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | NEOLIT; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;42; |
76 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 14 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;41; |
77 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 15 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;40; |
78 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 16 | PUNKT OSADNICZY ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;39; |
79 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 17 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;38; |
80 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 18 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | HALLSTATT D; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;37; |
81 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 19 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;36; |
82 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 20 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;35; |
83 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 21 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | -; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;34; |
84 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 22 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;33; |
85 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 23 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;70; |
86 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 24 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;71; |
87 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 25 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;72; |
88 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 26 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;73; |
89 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 27 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;74; |
90 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 28 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;93; |
91 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 29 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;94; |
92 | PIERSZCZEWO | STĘŻYCA | 30 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;95; |
93 | POTUŁY | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI | 14-39;126; |
94 | POTUŁY | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA | 14-39;127; |
95 | POTUŁY | STĘŻYCA | 3 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;128; |
96 | POTUŁY | STĘŻYCA | 4 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;129; |
97 | POTUŁY | STĘŻYCA | 5 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;130; |
98 | POTUŁY | STĘŻYCA | 6 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;131; |
99 | POTUŁY | STĘŻYCA | 7 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;132; |
100 | POTUŁY | STĘŻYCA | 8 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;133; |
101 | POTUŁY | STĘŻYCA | 9 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;134; |
102 | POTUŁY | STĘŻYCA | 10 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;135; |
103 | POTUŁY | STĘŻYCA | 11 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;136; |
104 | POTUŁY | STĘŻYCA | 12 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;137; |
105 | POTUŁY | STĘŻYCA | 13 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;138; |
106 | POTUŁY | STĘŻYCA | 14 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;139; |
107 | POTUŁY | STĘŻYCA | 15 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;140; |
108 | POTUŁY | STĘŻYCA | 16 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;141; |
109 | POTUŁY | STĘŻYCA | 17 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;142; |
110 | POTUŁY | STĘŻYCA | 18 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;143; |
111 | POTUŁY | STĘŻYCA | 19 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;144; |
112 | POTUŁY | STĘŻYCA | 20 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | PRADZIEJE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;145; |
113 | POTUŁY | STĘŻYCA | 21 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;146; |
114 | POTUŁY | STĘŻYCA | 22 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;147; |
115 | POTUŁY | STĘŻYCA | 23 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;148; |
116 | POTUŁY | STĘŻYCA | 24 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;149; |
117 | POTUŁY | STĘŻYCA | 25 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;150; |
118 | POTUŁY | STĘŻYCA | 26 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;151; |
119 | POTUŁY | STĘŻYCA | 27 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;152; |
120 | POTUŁY | STĘŻYCA | 28 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;153; |
121 | POTUŁY | STĘŻYCA | 29 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;75; |
122 | POTUŁY | STĘŻYCA | 30 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;76; |
123 | POTUŁY | STĘŻYCA | 31 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;77; |
124 | POTUŁY | STĘŻYCA | 32 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;78; |
125 | POTUŁY | STĘŻYCA | 33 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;79; |
126 | POTUŁY | STĘŻYCA | 34 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;80; |
127 | POTUŁY | STĘŻYCA | 35 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;103; |
128 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO | HALLSTATT |
|
129 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 2 | ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
130 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO KURHANOWE CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | IV-V OKRES EPOKI BRĄZU; WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
131 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 4 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH CMENTARZYSKO KURHANOWE | WCZESNA EPOKA ŻELAZA?; MŁODSZA EPOKA BRĄZU/WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
132 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 5 | ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
133 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
134 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 7 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH? ZNALEZISKO LUŹNE ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNA EPOKA ŻELAZA?; WCZESNA EPOKA ŻELAZA; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
135 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 8 | ZNALEZISKO LUŹNE ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
136 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 9 | OSADA OTWARTA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
137 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 10 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | - |
|
138 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 11 | ZNALEZISKO LUŹNE ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;65; |
139 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 12 | ZNALEZISKO LUŹNE | ŚREDNIOWIECZE | 13-38; |
140 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 13 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA NIEOKREŚLONA | 13-38; |
141 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 14 | ZNALEZISKO LUŹNE | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE? |
|
142 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 15 | CMENTARZYSKO? SKARB MONET ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA ŻELAZA; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; |
|
143 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 16 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
144 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 17 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
145 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 18 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;81; |
146 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 19 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;82; |
147 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 20 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;83; |
148 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 21 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;96; |
149 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 22 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;97; |
150 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 23 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;104; |
151 | STĘŻYCA | STĘŻYCA | 24 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;105; |
152 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO? | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? | 14-39;83; |
153 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 2 | ZNALEZISKO LUŹNE ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;84; |
154 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 3 | ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA ŻELAZA | 14-39;85; |
155 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 4 | OSADA? ŚLAD OSADNICTWA | ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;86; |
156 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 5 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;87; |
157 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 6 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;88; |
158 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 7 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;89; |
159 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 8 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNA EPOKA ŻELAZA?; OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;90; |
160 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 9 | ŚLAD OSADNICTWA | NEOLIT | 14-39;91; |
161 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 10 | PUNKT OSADNICZY | OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;92; |
162 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 11 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;93; |
163 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 12 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNA EPOKA ŻELAZA?; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;94; |
164 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 13 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;95; |
165 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 14 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;96; |
166 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 15 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY; | 14-39;97; |
167 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 16 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;98; |
168 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 17 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;99; |
169 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 18 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;100; |
170 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 19 | PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;101; |
171 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 20 | PUNKT OSADNICZY | OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;102; |
172 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 21 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;103; |
173 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 22 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;104; |
174 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 23 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | PRADZIEJE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;105; |
175 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 24 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-39;106; |
176 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 25 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;107; |
177 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 26 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;108; |
178 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 27 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH?; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;109; |
179 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 28 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;110; |
180 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 29 | PUNKT OSADNICZY OSADA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;111; |
181 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 30 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY; | 14-39;112; |
182 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 31 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;113; |
183 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 32 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;114; |
184 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 33 | OSADA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;115; |
185 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 34 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;116; |
186 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 35 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;117; |
187 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 36 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;118; |
188 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 37 | OSADA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;119; |
189 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 38 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;130; |
190 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 39 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;121; |
191 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 40 | PUNKT OSADNICZY | OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;122; |
192 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 41 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;123; |
193 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 42 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | NEOLIT; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;124; |
194 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 43 | PUNKT OSADNICZY | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE / OKRES NOWOŻYTNY | 14-39;125; |
195 | SZYMBARK | STĘŻYCA | 44 | ŚLAD OSADNICTWA | NEOLIT | 14-39;207; |
196 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO | HALLSTATT D/WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI | 14-38;60; |
197 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 2 | HUTA SZKŁA | OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;57; |
198 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO KURHANOWE CMENTARZYSKO KURHANOWE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; ŚRODKOWA-PÓŹNA EPOKA BRĄZU | 14-38;85; |
199 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 4 | ŚLAD OSADNICTWA | NEOLIT | 14-38;84; |
200 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 5 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;55; |
201 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 6 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;56; |
202 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 7 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;58; |
203 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 8 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;59; |
204 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 9 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;61; |
205 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 10 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;62; |
206 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 11 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;63; |
207 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 12 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;63; |
208 | ZGORZAŁE | STĘŻYCA | 13 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;66; |
209 | BORUCINO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO CMENTARZYSKO | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
210 | BORUCINO | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH OSADA OTWARTA? | HALLSTATT D; WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
211 | BORUCINO | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO? CMENTARZYSKO | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
212 | BORUCINO | STĘŻYCA | 4 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
213 | BORUCINO | STĘŻYCA | 5 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
214 | BORUCINO | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
215 | BORUCINO | STĘŻYCA | 7 | ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
216 | BORUCINO | STĘŻYCA | 8 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;1; |
217 | BORUCINO | STĘŻYCA | 9 | ŚLAD OSADNICTWA PUNKT OSADNICZY | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;2; |
218 | BORUCINO | STĘŻYCA | 10 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;3; |
219 | BORUCINO | STĘŻYCA | 11 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;3; |
220 | BORUCINO | STĘŻYCA | 12 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNA EPOKA ŻELAZA | 14-38;4; |
221 | BORUCINO | STĘŻYCA | 13 | ŚLAD OSADNICTWA | OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;6; |
222 | BORUCINO | STĘŻYCA | 14 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE | 14-38;7; |
223 | BORUCINO | STĘŻYCA | 15 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; OKRES NOWOŻYTNY | 14-38;8; |
224 | DUBOWO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | IV OKRES EPOKI BRĄZU |
|
225 | DUBOWO | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | - |
|
226 | DUBOWO | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | - |
|
227 | DUBOWO | STĘŻYCA | 4 | CMENTARZYSKO? | IV OKRES EPOKI BRĄZU |
|
228 | GAPOWO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | IV OKRES EPOKI BRĄZU |
|
229 | GAPOWO | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | - |
|
230 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 1 | GRODZISKO WYŻYNNE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
231 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 2 | OSADA OTWARTA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
232 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO CMENTARZYSKO PŁASKIE CMENTARZYSKO PŁASKIE CMENTARZYSKO PŁASKIE CMENTARZYSKO PŁASKIE CMENTARZYSKO PŁASKIE CMENTARZYSKO PŁASKIE | OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH; HALLSTATT C; WCZESNA EPOKA ŻELAZA?; WCZESNY OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH B2; PÓŹNY OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH B2/C1; PÓŹNY OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH C1; PÓŹNY OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH |
|
233 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 4 | CMENTARZYSKO | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
234 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 5 | CMENTARZYSKO PŁASKIE? | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
235 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
236 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 7 | ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
237 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 8 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT D |
|
238 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 9 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
239 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 10 | CMENTARZYSKO KURHANOWE? | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
240 | KAMIENICA SZLACHECKA | STĘŻYCA | 11 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT D |
|
241 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT; WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
242 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | - |
|
243 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 3 | ZNALEZISKO LUŹNE | NEOLIT |
|
244 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 4 | ZNALEZISKO LUŹNE | NEOLIT |
|
245 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 5 | CMENTARZYSKO PŁASKIE? | MŁODSZY OKRES PRZEDRZYMSKI? |
|
246 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
247 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 7 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH? | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
248 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 8 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
249 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 9 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
250 | ŁĄCZYNO | STĘŻYCA | 10 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT D |
|
251 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO KURHANOWE CMENTARZYSKO KURHANOWE CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA BRĄZU; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
252 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
253 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 3 | ZNALEZISKO LUŹNE ZNALEZISKO LUŹNE CMENTARZYSKO KURHANOWE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
254 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 4 | ŚLAD OSADNICTWA | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
255 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 5 | CMENTARZYSKO KURHANOWE OSADA? | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; ŚREDNIOWIECZE |
|
256 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | IV-V OKRES EPOKI BRĄZU |
|
257 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 7 | ZNALEZISKO LUŹNE OSADA | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
258 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 8 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
259 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 9 | CMENTARZYSKO | OKRES WPŁYWÓW RZYMSKICH |
|
260 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 10 | CMENTARZYSKO | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
261 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 11 | ŚLAD OSADNICTWA | - |
|
262 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 12 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
263 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 13 | OSADA? | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
264 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 14 | OSADA? OSADA? | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
265 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 15 | CMENTARZYSKO KURHANOWE? | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
266 | NIESIOŁOWICE | STĘŻYCA | 16 | ZNALEZISKO LUŹNE ŚLAD OSADNICTWA | MEZOLIT; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
267 | PRZYROWIE | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
268 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | HALLSTATT |
|
269 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO KURHANOWE CMENTARZYSKO KURHANOWE CMENTARZYSKO KURHANOWE ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA NIEOKREŚLONA; WCZESNA EPOKA BRĄZU?; WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI; ŚREDNIOWIECZE |
|
270 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO | - |
|
271 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 4 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
272 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 5 | HUTA SZKŁA | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
273 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 6 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
274 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 7 | OSADA | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
275 | SIKORZYNO | STĘŻYCA | 8 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
276 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
277 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH ŚLAD OSADNICTWA CMENTARZYSKO? | PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
278 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO? | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
279 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 4 | ZNALEZISKO LUŹNE | NEOLIT |
|
280 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 5 | ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA BRĄZU |
|
281 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 6 | ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
282 | STĘŻYCKA HUTA | STĘŻYCA | 7 | HUTA SZKŁA | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
283 | ŻUROMINO | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; |
|
284 | ŻUROMINO | STĘŻYCA | 2 | ZNALEZISKO LUŹNE | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
285 | ŻUROMINO | STĘŻYCA | 3 | OSADA | NEOLIT |
|
286 | NOWA WIEŚ KARTUSKA | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH ZNALEZISKO LUŹNE ZNALEZISKO LUŹNE | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE; WCZESNA EPOKA ŻELAZA? |
|
287 | NOWA WIEŚ KARTUSKA | STĘŻYCA | 2 | ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA ŚLAD OSADNICTWA | WCZESNA EPOKA ŻELAZA; WCZESNE ŚREDNIOWIECZE; PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE |
|
288 | ŁOSIENICE | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNY I ŚRODKOWY OKRES LATEŃSKI |
|
289 | DĄBROWA | STĘŻYCA | 1 | CMENTARZYSKO? | EPOKA NIEOKREŚLONA |
|
290 | DĄBROWA | STĘŻYCA | 2 | CMENTARZYSKO KURHANOWE | WCZESNE ŚREDNIOWIECZE |
|
291 | DĄBROWA | STĘŻYCA | 3 | CMENTARZYSKO GROBÓW SKRZYNKOWYCH | WCZESNA EPOKA ŻELAZA |
|
do uchwały w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Stężyca na lata 2014 –2017.
Gmina, zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. t.j. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) w zakresie zadań własnych realizuje sprawy dotyczące ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami. Obowiązek sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami nakłada na Gminę art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162 poz. 1568 z późn. zm.).
Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku pozytywnie zaopiniował Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Stężyca na lata 2014 – 2017. Przyjęcie niniejszego programu nie tylko zachęci do działań ochronnych i edukacyjnych, ale także pozwoli właściwie zadbać o obiekty wymagające opieki.
Z powyższych względów przyjęcie przedmiotowej uchwały uważa się za zasadne.